وبسایت تخصصی مهندسی عمران و معماری گسترش موضوعات مهندسی عمران و معماری
شاهتيرها ( پلها) :
شاهتيرها عضوهاي Ùلزي اÙقي اصلي هستند كه با اتصالات لازم به ستونها متصل مي شوند Ùˆ به وسيله آنها بار طبقات به ستونها انتقال مي يابد. شاهتيرهاي Ùلزي ممكن است به صورتهاي زير به كار روند :
الÙ) تيرهاي معمولي بصورت تك يا دوبله
ب ) تيرآهن بال پهن
ج ) تيرآهن معمولي با ورق تقويتي روي بالها و يا بال و جان
د ) پلهاي لانه زنبوري از تيرآهن معمولي يا تيرهاي بال پهن كه بصورت Ù…Ùصل در همين مجموعه ØªÙˆØ¶ÙŠØ Ø®ÙˆØ§Ù‡Ù… داد.
ه ) تير ورق (گيردار) تركيب تيرآهن معمولي با ورق يا تيرآهن بال پهن با ورق و يا از تركيب ورقها درست مي شود
و ) خرپاها
ساخت پلها و شاهتيرها :
 هرگاه در شاهتيرهاي Ùلزي به جاي تير تكي از تيرهاي دوبله استÙاده شود ØŒ بايد دو تير در Ù…ØÙ„ بالها به يكديگر به گونه اي مطلوب اتصال داشته باشند . چنانچه پلها (شاهتيرها ) براي لنگر خمشي موجود ÙƒÙا٠ندهد ØŒ آنها را با اضاÙÙ‡ كردن تسمه يا ورق تقويت مي نمايند . در مورد ورق تقويتي در تيرهاي معمولي بايد نكات زير را رعايت كرد :
1 ) Øداكثر ضخامت ورق تقويتي 8/0 ضخامت بال تير باشد .
2 ) ورقهاي تقويتي به طول كامل با بالها تماس و اتصال داشته باشد.
3 ) ضخامت جوش 75/0 ضخامت ورق باشد.
4 ) ورق تقويتي از هر دو طر٠و در قسمت عرض نيز جوش گردد.
پلهاي مركب :
در بارهاي سنگين Ùˆ اØتمالا دهانه زياد كه پروÙيل استاندارد موجود در بازار كاÙÙŠ يا اقتصادي نباشد ØŒ همچنين مقطع نير لانه زنبوري كه با تسمه يا ورق تقويت شده است ØŒ براي بار وارد شده Ùˆ دهانه خمش كاÙÙŠ نباشد ØŒ از تيرهاي مركب استÙاده مي شود كه تير مركب در چندين Øالت استÙاده مي شود :
1 ) تير مركبي كه از بريدن پروÙيلهاي معمولي ايراني از وسط جان تير Ùˆ اتصال صÙØÙ‡ Ùˆ ورق مناسب به دو قسمت بريده شده ساخته مي شود . اين روش براي پروÙيلهاي نمره 20 به بالا اقتصادي خواهد بود .
2 ) تير مركبي كه از سه صÙØÙ‡ ( قطعات تقويتي ) تشكيل مي شود. در اين Øالت ØŒ در پروÙيلهاي معمولي از Ùولاد جان تير نسبت به Ùولاد بالها براي مقابله با خمش چندان استÙاده نمي شود ØŒ بلكه سعي مي گردد ØŒ Øتي المكان ØŒ جان تير را نازكتر Ùˆ ارتÙاع آن را زياد كنند.
اتصالات ساده تير به ستون و شاهتير :
اين اتصالات بر دو نوع است :
1 ) اتصال با جÙت نبشي جان : معمولا دو عدد نبشي را در كارخانه به جان تير جوش مي دهند . جوشهاي بين نبشي Ùˆ ستون يا شاهتير را در كارگاه در روي كار انجام مي دهند . معمولا نبشيهاي اتصال را به اندازه 10 تا 12 ميليمتر از انتهاي جان تير Ùاصله آزاد مي گذارند تا اگر تير در Øدود رواداريهاي مجاز بلند باشد ØŒ بدون بريدن سر آن Ùˆ تنها با جابه جا كردن نبشي آن را نصب كنند.
2 ) اتصال با نبشي نشيمن : اين نوع اتصال را در عكس العملهاي نسبتا كوچك تا Øدود 15 تن به كار مي برند . نبشي نشيمن عمل نصب Ùˆ تنظيم تير را آسان مي كند . اين نبشي را معمولا قبلا در كارخانه يا پاي كار در ارتÙاع لازم به ستون جوش مي دهند Ùˆ بعد تير روي آن سوار Ùˆ به آن جوش مي شود . در اين اتصال ØŒ نبشي كمكي ديگري در بالاي تير نصب Ùˆ جوش مي شود كه در Ù…Øاسبه در مقابل عكس العملهاي تكيه گاه به Øساب نمي آيد Ùˆ عمل آن تنها ثابت كردن تير در Ù…ØÙ„ خود Ùˆ تامين تكيه گاه عرضي Ùˆ جلوگيري از غلتيدن آن است . سعي مي شود كه اتصال با نبشي نشيمن تا Øد امكان انعطا٠پذير باشد تا از آزادي دوران تير در تكيه گاه جلوگيري نشود Ùˆ در Øقيقت ØŒ اتصال ساده Ùˆ Ù…Ùصلي باشد تا در تكيه گاه ايجاد لنگر نكند . معمولا عرض نشيمن گاه نبايد از 5/7 سانتيمتر كمتر باشد . در آيين نامه AISC عرض استاندارد را 10 سانتيمتر براي نشيمن انتخابكرده اند . براي اين منظور نبشي Ùوقاني را با ابعاد ظري٠و Ùقط دو لبه انتهايي بالها آن را ( در امتداد عرض بال تير ) جوش مي دهند . لازم به ذكر است كه وقتي عكس العمل زيادتر از Øد تØمل نبشي گردد ØŒ مي توان از نبشي تقويت شده با مقطع T استÙاده كرد . ضخامت صÙØÙ‡ نشيمن گاه در Øدود ضخامت بال تير انتخاب مي شود . استÙاده از صÙØات تقويت كننده زير يك نشيمن به صورت مستطيلي يا مثلثي استÙاده مي گردد .
اتصال چند پل در يك Ù…ØÙ„ به ستون :
 مواقعي كه با توجه به پوشش سق٠به نصب پل در دو جهت عمود بر هم در Ù…ØÙ„ ستون مي شود ØŒ يك پل به بالهاي ستون Ùˆ پل ديگر به جان ستون متصل خواهد شد Ø› در نتيجه ØŒ ستون از دو جهت تØت تاثير بار قرار خواهد گرÙت كه بايد با توجه به بار وارد شده Ùˆ دهانه پل ØŒ همچنين تعيين نوع گيرداري پلها در Ù…ØÙ„ ستون اقدامات لازم براي اتصال صØÙŠØ Ùˆ مطلوب به عمل آيد . اگر برخورد پل در خارج از ستون باشد ØŒ بايد آن ناØيه را از نظر نيروي خارج از مركز ØŒ همچنين Ù†Øوه اتصال صØÙŠØ Ùˆ اصولي به ستون به دقت بررسي Ùˆ كنترول كرد.
روش نصب پلها در طبقات :
Ù…ØÙ„ نصب پلها در اسكلت Ùلزي بسيار مهم است ØŒ زيرا پلها تØمل كننده بار سق٠از طريق تيرها هستند . با توجه به مقدار بار وارد شده Ùˆ دهانه ØŒ ارتÙاع آنها مشخص مي شود Ùˆ معمولا از ضخامت سق٠و ارتÙاع تيرها بيشتر است Ø› بنابراين ØŒ با توجه به نقشه هاي معماري Ùˆ تقسيم Ùضاها ØŒ پلها بايد در جايي طراØÙŠ Ùˆ نصب شوند كه به علت ارتÙاع زياد ايجاد اشكال در ك٠نكنند Ùˆ سعي شود به صورت آويز در سق٠مشخص نباشد ØŒ به اين دليل ØŒ معمولا پلها در زير ديوارهاي جدا كننده بين Ùضاها مصب مي شوند كه علاوه بر بار وارد شده بايد وزن ديوارهاي جدا كننده بر روي آنها در Ù…Øاسبه منظور شود.
روش اتصال پل به پل :
 اتصال دو پل كه داراي ارتÙاع هستند ØŒ به روش زبانه كردن آنها انجام مي گيرد كه اين روش از نظر اتصالات بهتر است . در صورت امكان پل با دهانه بزرگتر در داخل پل با دهانه كوچكتر زبانه مي شود . نصب ورق اتصال در جان Ùˆ روي بال پل كوچكتر براي برش ضروري است . در اين Øالت ØŒ به علت كوتاه بودن دهانه ØŒ لنگر خمشي كمتري ايجاد شده در نتيجه ØŒ نمره با Ø³Ø·Ø Ù…Ù‚Ø·Ø¹ پلها كاهش مي يابد
تير پوشش :
 نوع پوشش سق٠در طبقات اسكلت Ùلزي با توجه به كاربرد ساختمان تعيين مي شود كه معمولا سقÙهاي بتن آرمه يا طاق ضربي مورد استÙاده قرار مي گيرند . معمولا تيرآهن پوشش از پروÙيلهاي IPE Ùˆ INP  استÙاده مي شود . Ùاصله تيرها بين 65/0 تا 10/1 متر Ùˆ طول را Øداكثر تا 5 متر در نظر مي گيرند . البته خيز بايد مورد توجه باشد.
اتصال تير پوشش به پل به وسيله نبشي :
معمول در اتصال تير پوشش به پل از Øالت جوش Ùˆ نبشي استÙاده مي شود . هر Ú†Ù‡ بتوانيم Ù…ØÙ„ اتصال را تا Øدودي گيردار به وجود آوريم ØŒ لرزش در تير پوشش كمتر خواهد بود Ùˆ مساله خيز به Ù†ØÙˆ مطلوبتري ØÙ„ خواهد شد Ø› البته اگر طبق Ù…Øاسبات Ù†Øوه اتصال نيم گيردار انجام دهيم ØŒ در مصر٠پروÙيل صرÙÙ‡ جويي خواهد شد.
مهار كردن تيرهاي پوشش :
 تيرهاي پوشش را علاوه بر اتصال درست به تكيه گاه ØŒ بايستي از نظر Øركات جانبي Ùˆ پيچش ، كمانش قطري ØŒ لهيدگي مورد كنترول قرار داد Ùˆ آنها را مهار كرد . در اسكلت Ùلزي معمولا تيرهاي پوشش را با گذاردن ميلگرد ها بصورت ضربدري Ùˆ جوش به بال تير آهن Ùˆ اتصال به قسمتهاي پوشش تكيه گاه اسكلت را مهار كرده Ùˆ بادبند اÙقي تشكيل مي شود. در دهانه كناري از ميلگرد هاي اÙقي كه مانع رانش دهانه ابتدايي Ùˆ انتهايي مي شود، استÙاده مي كنند.
لقمه ها و پركننده ها :
 طبق آيين نامه سازهاي جوشي ØŒ پركننده (لقمه) با ضخامت 6 ميليمتر Ùˆ يا بيشتر بايد به اندازه كاÙÙŠ از لبه هاي ورق وصله بيرون باشد تا به قطعه اي كه به آن نصب مي شود ٠به Øد كاÙÙŠ جوش داده شود . به طوري كه بتواند نيروي ورق وصله را كه به ورق پركننده وارد مي شود ØŒ منتقل نمايد . لبه هاي پركننده هايي كه ضخامت آنها از 6 ميليمتر كمتر است ØŒ بايد با لبه هاي ورق وصله هم باد باشند . در اين Øالت ØŒ اندازه جوش بايد مساوي مجموع اندازه جوش لازم براي Øمل نيروي وصله به اضاÙÙ‡ ضخامت ورق پركننده در نظر گرÙته شود.
روش اجراي طويل كردن تيرها :
 ابتدا در Ù…ØÙ„ مناسب دو تيرآهن در امتداد يكديگر قرار داده مي شوند . براي جوشكاري كامل بين دو تيرآهن در هر يك از پروÙيلها درز با پخ مناسب ايجاد مي شود Ø› سپس به جوشكاري با Ù†Ùوذ لازم اقدام مي گردد Ø› آن گاه Ø³Ø·Ø Ø¬ÙˆØ´ را سنگ مي زنند Ùˆ بلاÙاصله با پليت درز را مي پوشانند Ùˆ اطرا٠آن را جوش كامل مي دهند . اندازه وصله اتصال Ùˆ طول جوش لازم بايد Ù…Øاسبه شود . بهترين Ù…ØÙ„ مناسب ورق براي طويل كردن ناØيه نقطه عط٠لنگر خمشي Ùˆ تلاش برشي است Ùˆ بايد از اتصال ورق در ناØيه برش ( نزديك تكيه گاه ) Ùˆ لنگر ماكزيمم (وسط دهانه ) پرهيز كرد . در صورت اجبار ØŒ بايد علاوه بر جان تيرآهن بالها را به Ù†Øوه مطلوب با ورق اتصال جوشكاري كرد .
چگونگي اتصال كنسولهاي غير ممتد :
در سيستم اسكلت Ùلزي ØŒ پيش آمدگي ( كنسول) كه در Ø§ØµØ·Ù„Ø§Ø Ø¨Ø§Ù„ÙƒÙ† ناميده مي شود ØŒ به دو شيوه اجرا مي گردد : يكي پيش آمدگي ممتد كه پلها از ستون عبور مي كنند Ùˆ كنسول لازم به دست مي آيد Ø› ديگر اينكه كنسول به صورت غير ممتد باسد ØŒ اتصالات بايد نسبت به طول كنسول Ùˆ مقدار بار وارده طراØÙŠ شود Ùˆ Ù†Øوه قرار گيري آن به ستون مد نظر باشد . چون كنسول در Ù…ØÙ„ تكيه گاه ممان منÙÙŠ دارد Ùˆ بايد آن را با گذاشتن ورق مطابق اتصالات صلب ØŒ همچنين در صورت لزوم اضاÙÙ‡ كردن لچكي به ورق بالا اتصال صØÙŠØ Ø¨Ù‡ ستون اجرا شود . كليه ابعاد Ùˆ اندازه اتصالات Ùˆ تقويت كننده ها بايد طبق Ù…Øاسبه صورت گيرد.