استاندارد ساخت و عمل آوري آزمونه*هاي بتن در آزمايشگاه ـ آئين كار

شماره استاندارد 581

1 هدف و دامنه كاربرد
تهیه بتن هایی كه مي*تواند از طريق کوبيدن يا لرزاندن متراكم شوند و سنگدانه*هاي آنها جذب آب زياد ندارند.
بتن*هايي كه
2 استانداردها:

2-1 استاندارد ملي ايران به شماره 3520 سال 1373 بتن تازه ـ* تعيين مقدار هواي موجود
2-2 استاندارد ملي ايران به شماره 3203 سال 1371 بتن تازه ـ آزمايش رواني (اسلامپ)
2-3 استاندارد ملي ايران به شماره 3201 سال 1370 بتن تازه ـ روش نمونه برداري
2-4 استاندارد ملي ايران به شماره 3823 سال 1375 بتن تازه ـ روش تعيين اندازه*گيري مقدار هواي موجود (روش حجمي)
2-5 استاندارد ملي ايران به شماره 6044 سال 1381 بتن آماده ـ *ويژگي*ها
2-6 استاندارد ملي ايران به شماره 4980 سال 1378 سنگدانه*هاي ريز ـ روش آزمون تعيين وزن مخصوص انبوهي و جذب آب
2-7 استاندارد ملي ايران به شماره 4982 سال 1378 سنگدانه*هاي درشت ـ روش آزمون تعيين وزن مخصوص انبوهي و جذب آب
2-8 استاندارد ملي ايران به شماره 3202 سال 1370 بتن آماده ـ رواداري* و قابليت كاربرد نمونه*هاي آزمايشي
2-9 استاندارد ملي ايران به شماره 3821 سال 1375 بتن ـ آزمون وزن مخصوص ، بازدهي و هواي موجود (روش وزني)

2-10 ASTM C 617-98 (2003) : Standard practice for capping cylindrical concrete speciments .
2-11 ASTM C 125-2003 : Standard terminology relating to concrete and concrete aggregates .
2-12 ASTM C 330-2004 : Standard specification for lightweight aggregates for structural concrete .
2-13 ASTM C 448-1999 : Standard test methods for abrasion resistance of porcelain enamels .
2-14 ASTM E 171-2002 : Standard specification for standard atmospheres for conditioning and testing flexible barrier materials .
2-15 ASTM C 555-2004 : Standard test methods for total evaporable moisture content of aggregate by drying .
2-16 ASTM C 70-2001 : Standard test methods for surface moisture in fine aggregate .
2-17 ASTM C 138-2001 : Standard test methods for density (unit weight) , veild , and air content (gravimetric) of concrete .
2-18 ASTM C 1064-2004 : Standard test methods for temperature of freshly mixed hydraulic cement concrete .
2-19 ASTM C 617-2003 : Standard practice for capping cylindrical concrete specimens .
2-20 ASTM C 511-2003 : Standard specification for mixing rooms , moist cabinets , moist rooms , and water storage tanks used in the testing of hydraulic cements and concretes .
2-21 ASTM C 192-2002 : Standard practice for making and curing concrete test speciments in the laboratory .
2-22 ASTM C 39-2003 : Standard test method for compressive strength of cylindrical concrete speciments .

3 وسايل لازم

3-1 قالب ها
3-1-1 كليات : قالب*ها و وسايل باز و بسته كردن كه در تماس با بتن هستند بايد از جنس فولاد، آهن ريختگي يا ساير مواد غير قابل جذب و غير قابل واكنش ، سيمانهاي پرتلند و هيدروليك مي*باشد. قالب*ها بايد ازنظر ابعاد و تغييرات ابعادي با ويژگي*هاي مورد نياز در روش مطابقت داشته باشند. قالب*ها بايد ويژگي*هاي ابعادي و شكل خود را در حين شرايط سرويس دهي حفظ كنند. هم چنين بايد در حين استفاده*، مانع عبور آب از خود باشند كه اين بوسيله قابليت حفظ آبي كه در آنها ريخته مي*شود تشخيص داده مي*شود.
يك آب بند مناسب مثل گريس*هاي غليظ، رس مدل سازي يا واكس ميكروبلورين بايد هنگامي كه جلوگيري از نشتي آب در درزها مدنظر است مورد استفاده قرار گيرد. نر و مادگي*هاي مناسب جهت اتصال محكم قالب به صفحه زيرين مورد نياز است. قالب*هايي كه مجدداً استفاده مي*شوند بايد كمي با روغن*هاي مخصوص (رهاساز) يا با يك ماده چرب كننده غير واكنش پذير و مناسب قبل از استفاده چرب شوند.
3-1-2 قالب*هاي استوانه*اي
قالب*هاي مورد نياز براي جايدهي بتن در قالب به صورت عمودي بايد با ويژگي*هاي بند 3-1-1 و استاندارد بند 2-8 مطابقت داشته باشند.
3-1-2-1 قالب*هاي افقي براي آزمونه*هاي استوانه*اي خزش
قالب*هاي افقي بايد با ويژگي*هاي بند 3-1-1 مطابقت داشته باشند. هم چنين شكل و ابعاد آنها بايد استاندارد بند 2-8 مطابقت داشته باشد. از قالب*هاي افقي فقط براي آزمونه*هاي خزش كه حاوي
نشان دهنده كرنش است استفاده مي**شود. نشان دهنده كرنش بطور محوري درون بتن محاط شده است.
قالب*هاي استوانه*اي خزش را در حالتي كه به طور افقي قرار گرفته*اند، پر كنيد. بر روي قالب*هاي استوانه*اي خزش يك سوراخ به موازات محور قالب وجود دارد كه اين سوراخ در طول قالب* ادامه دارد. به طوري كه بتن از آنجا به داخل قالب* ريخته مي*شود. پهناي سوراخ نصف قطر آزمونه است. اگر لازم باشد لبه*هاي سوراخ را مي*توان تقويت كرد تا ازنظر ابعادي پايدار باقي بماند. براي اينكه لازم نباشد سطوح انتهايي آزمونه*ها صاف شود يا پوشش داده شود قالب*ها بايد داراي دو صفحه انتهايي ضخيم با ضخامت 35/2 ميلي*متر و سطوح صاف ماشين كاري شده باشند همواري سطوح بايد مطابق با استاندارد بند 2-19 باشند.
توصيه مي*شود صفحه*هاي انتهايي محكم به قالب وصل گردند. سطوح داخلي هر صفحه انتهايي بايد داراي سه برجستگي به طول تقريبي 5/2 ميلي متر باشند تا صفحه*ها بطور محكم در بتن جاي گيرند. يك صفحه زيري بايد از يك گوشه داخل سوراخ شود تا به سيم سربي گيج كرنش، اجازه خروج آزمونه از كناره صفحه را بدهد. بهتر است بطور دقيق محل گيج كرنش ايجاد شود. همه سوراخ*هاي مورد نياز بايد تا جاي ممكن كوچك باشند تا مزاحمت آنها براي اندازه*گيري*هاي بعدي كرنش كمينه گردد و همه سوراخ*ها بايد آب بندي شده باشند.
3-1-2-2 قالب*هاي منشوري و تيري
اين دسته از قالبها بايد مستطيل شكل باشند (بجز موارد ويژه) و ابعادشان براي تهيه آزمونه*هايي با اندازه*هاي طراحي شده مناسب باشد. سطوح داخلي قالب*ها بايد صاف و عاري از دندانه باشد. كناره*ها، پايين و انتهاها نسبت به يكديگر بايد داراي زاويه*هاي صاف باشند و سطوح آنها صاف و راست و عاري از تاب باشد. بيشينه اختلاف از سطح مقطع اسمي نبايد بيش از 2/3 ميلي*متر براي قالب*هاي با عمق يا پهناي بيشتر از 152 ميلي متر و از 6/1 ميلي متر براي قالب*هاي با عمق يا پهناي كمتر از 152 ميلي متر باشد. بجز براي آزمونه*هاي مقاومت خمشي قالبها نبايد بيشتر از 6/1 ميلي متر از طول اسمي اختلاف داشته باشند. آزمونه*هاي مقاومت خمشي نبايد بيش از 6/1 ميلي متر از طول مورد نياز كوچكتر باشند اما مي*توانند بلندتر باشند.
3-2 كوبه
در اين روش دو اندازه براي كوبه معرفي شده است :
الف ـ كوبه*هاي بلند با قطر 16 ميلي متر و تقريباً طول 610 ميلي متر
ب ـ كوبه*هاي كوتاه با قطر 10 ميلي متر و تقريباً طول 305 ميلي متر
هر دو نوع آنها بايد فولادي مستقيم و گرد با حداقل يك سر گرد شده به شكل نوك نيمه كروي و با همان قطر ميله مي*باشند (هر دو انتها نيز اگر لازم باشد مي*توانند گرد باشند).
3-3 چكش
يك چكش با سر پلاستيكي به وزن 30±600 گرم .
3-4 لرزاننده ها
لرزاننده*هاي دروني، استوانه*هاي صلب يا انعطاف پذيري هستند كه ترجيحاً با موتور الكتريكي كار مي*كنند. بايد فركانس لرزشي آن 7000 لرزه بر دقيقه يا بيشتر در حين استفاده باشد. قطر خارجي يا داخلي عضو لرزان بايد حداقل 19 ميلي متر و حداكثر 38 ميلي متر باشد. مجموع طول استوانه و عضو لرزان بايد از حداكثر عمق قسمتي كه لرزانيده شده 75 ميلي متر بيشتر باشد.
لرزاننده*هاي بيروني ممكن است دو نوع باشند : ميزي يا تخته*اي. توصيه مي*شود فركانس لرزاننده*هاي بيروني برابر و يا بيشتر از 3600 لرزه بر دقيقه باشد. در لرزاننده*هاي ميزي و تخته*اي بايد قالب محكم با انبرك به دستگاه متصل گردد.
يادآوري ـ تكان*هاي لرزاننده كه به ميز يا تخته اعمال مي*شود مي*تواند توسط يك وزنه خارج از مركز روي محور يك موتور الكتريكي يا يك محور مجزا كه بوسيله موتور مي*چرخد باشد.

3-5 ابزار كوچك
ابزارها و لوازم كوچك مورد نياز عبارتند از : بيل، سطل، ماله، سوهانهاي چوبي، ماله*هاي سرگرد، شمشه يا صاف كننده سطح بتن، گيج حساسه، كمچه، خط كش*ها و كاسه*هاي فلزي براي مخلوط كردن .
3-6 اسلامپ
دستگاه اندازه*گيري اسلامپ بايد مطابق با استاندارد بند 2-2 باشد.
3-7 ظرف تهيه آزمونه و مخلوط كردن
كف ظرف بايد صاف بوده و از جنس فلزات سنگين ، نفوذ ناپذير در برابر آب باشد. هم چنين بايد عمقي مناسب و گنجايش كافي براي راحت مخلوط كردن مواد توسط بيل يا ماله را داشته باشد. چنانچه مخلوط كردن بوسيله ماشين انجام شود، ظرف بايد مواد تخليه شده از مخلوط كن را در خود جاي داده و قابليت دوباره مخلوط كردن آنها با بيل و ماله را داشته باشد.
3-8 تجهيزات الك كردن به روش تر
در صورتي كه الك كردن به روش تر مورد نياز است، وسايل لازم بايد مطابق با استاندارد بند 2-3 باشد.
3-9 دستگاه اندازه*گيري ميزان هوا
اين دستگاه براي اندازه*گيري ميزان هوا بايد مطابق با استانداردهاي بند 2-1 و 2-4 بطور همزمان باشد.
3-10 ترازوها
ترازوها مورد استفاده جهت توزين پيمانه*هاي مواد و بتن بايد داراي دقت 3/0 درصد وزني در هر محدوده از وزن*هاي توزين شونده ، باشد.

يادآوري ـ بطور كلي مقادير كم نبايد با ترازوهاي ظرفيت بالا توزين شود. در بيشتر كاربردها كمترين مقداري كه توسط يك ترازو بايد وزن شود ، معادل بيش از 10 درصد حداكثر ظرفيت ترازو است اما اين عدد خيلي به ويژگي*هاي ترازو و دقت مورد نياز در توزين بستگي دارد. ترازوهاي مناسب براي توزين مواد بتني ترجيحاً بايد دقت در حدود 1/0 درصد ظرفيت كلي ترازو را داشته باشد ولي در هر صورت احتياط قبلي بايد رعايت شود. اما ترازوهاي ديجيتال دقيق از قاعده فوق مستثني هستند و بايد با دقت 001/0 درصد عمل كنند. دقت توزين مقادير كم بايد از طريق توزين يك مقدار زياد با و بدون آن مقدار كم صورت گرفته و سپس اختلاف آن دو عدد به دست آورده شود.

3-11 مخلوط کن بتن
مخلوط کن مي*تواند يك مخلوط كن استوانه*اي چرخنده، مخلوط كن يكور شونده يا هر طرف چرخنده يا مخلوط* كن*هاي با بيلچه چرخنده مناسب براي مخلوط كردن پيمانه*هاي تهيه شده با اسلامپ مورد نياز ، باشد.

يادآوري ـ يك مخلوط كن تاوه*اي براي بتن با اسلامپ كمتر از (4/25 ميلي متر) نسبت به مخلوط كن استوانه*اي چرخنده مناسب*تر است. سرعت چرخش، درجه كج شدن و ظرفيت يك مخلوط كن كج شو هميشه براي بتن*هاي آزمايشگاهي مناسب نيست. ممكن است مخلوط كني قابليت استفاده با سرعت چرخش، زاويه كج شدن و ظرفيتي كمتر از آن چيزي كه سازنده پيش بيني كرده را داشته باشد.

4 نمونه برداري

4-1 آزمونه*هاي استوانه اي شكل
استوانه*ها براي آزمونهايي نظير مقاومت خمشي ، مدول الاستيسيته ، خزش و مقاومت كششي برزيلي ممكن است با اندازه*هاي مختلف حداقل قطر 50 ميلي متر و طول 100 ميلي متر تهيه شوند.
در موارد ديگر ابعاد بايد مطابق با بند 4-4 و روش آزمون مربوطه تعيين گردد.
آزمونه*هاي استوانه*اي براي آزمونهاي غير از خزش بايد قالب گيري شده و اجازه داده شود تا در جهت محور عمودي استوانه بماند تا سخت شود. آزمونه*هاي استوانه*اي براي آزمون خزش ممكن است در جهت محور عمودي يا افقي استوانه بتن ريزي شوند و در همان جهت باقي بمانند تا سخت شوند.
4-2 آزمونه*هاي منشوري شكل
آزمونه*هاي تيري شكل براي مقاومت خمشي، آزمونه*هاي مكعبي شكل براي مقاومت فشاري، آزمونه*هاي منشوري شكل براي سيكل يخبندان، پيوستگي، تغييرات طولي، تغييرات حجمي و غيره بايد به موازات محور طويل*ترشان جادهي شوند، مگر اينكه موارد ديگري در روش آزمون در تحقيق مورد نياز بوده باشد و در اين صورت بايد ابعاد مطابق با نيازمندي*هاي روش آزمون ويژه باشد.
4-3 آزمونه*هاي ديگر
شكل و اندازه*هاي آزمونه*ها براي آزمون*هاي ويژه را مي*توان طراحي و قالب*گيري كرد. البته اين امر بايد مطابق با روش عمومي نشان داده شده در آن آزمون خاص صورت گيرد.
4-4 اندازه آزمونه برحسب اندازه سنگ دانه ها
قطرآزمونه*هاي استوانه*اي يا حداقل ابعاد سطح مقطع عمودي ديگر آزمونه*ها بايد حداقل سه برابر حداكثر اندازه اسمي سنگدانه*هاي درشت در بتن باشد.

يادآوري ـ بطوركلي حداكثر اندازه دانه اسمي به اندازه*اي گفته مي*شود كه 15 درصد دانه*ها روي آن الك باقي بمانند.

سنگدانه*هاي خيلي درشت با فراواني كم بايد در حين مخلوط كردن يا قالب گيري آزمونه جدا شوند. هنگامي كه در تهيه بتن سنگدانه*هايي بزرگتر از اندازه*هاي مناسب قالب*ها و تجهيزات بخواهد مورد استفاده قرار گيرد، بتن مورد آزمون را به روش تر الک كنيد.
4-5 تعداد آزمونه*ها
تعداد آزمونه*ها و تعداد پيمانه*هاي آزمون بستگي به كار عملي و نوع آزمون دارند. معمولاً سه آزمونه يا بيشتر براي هر سن و شرايط آزمون قالب گيري مي*شود مگر اينكه موارد ديگر مشخص شده باشد.

يادآوري ـ براي آزمونه*هاي مقاومت فشاري معمولاً سن*هاي 7 و 28 روز و براي آزمونه*هاي مقاومت خمشي 14 و 28 روز بكار مي*رود. آزمونه*هاي شامل انواع سيمان پرتلند معمولاً در 1، 3، 7 و 28 روز آزمون مي*شوند. براي سن*هاي طولاني*تر هم براي مقاومت فشاري و هم خمشي 3 و 6 ماه و يكسال بكار مي*رود. سن*هاي آزمون ديگري ممكن است براي انواع آزمونه*هاي ديگر بكار روند.

آزمونه*هايي كه به منظور تعيين يك متغير مفروض تهيه شده*اند بايد از سه پيمانه مجزا ساخته شوند. چنانچه ساخت حداقل يك آزمونه براي هر متغير در يك روز معين غير ممكن باشد، مخلوط كردن سري كاملي از آزمونه*ها بايد در كمترين روزهاي ممكن پايان پذيرد و ساخت يكي از مخلوط*ها بايد به عنوان استاندارد مقايسه در تمام روزها تكرار شود.

5 آماده كردن آزمونه

5-1 دما
قبل از اختلاط بتن، دماي مواد اوليه را به دماي اطاق و در محدوده 20 تا 30 درجه سلسيوس برسانيد.
5-2 سيمان
محل ذخيره سيمان بايد خشك و در مخزني ضد رطوبت و ترجيحاً فلزي باشد. سيمان بايد بطور كامل مخلوط شده باشد تا موجودي يكنواختي براي آزمونها مهيا باشد. بايد از الك شماره 20 (mm 850) يا الكي ريزتر عبور داده تا همه كلوخه*ها جدا شوند و بعد روي يك ورق پلاستيكي يا پارچه*اي ضد آب دوباره مخلوط شده و به مخزن باز گردانده شوند.
5-3 سنگدانه ها
براي جلوگيري از جدا شدن سنگدانه*هاي درشت آنها را از سنگدانه*هاي اوليه جدا كنيد و براي هر پيمانه مجدداً با نسبت*هاي مناسب آنها را مخلوط كنيد تا دانه بندي مورد نياز بدست آيد.

يادآوري ـ بندرت مي*توان سنگدانه*هاي درشت را در يك اندازه منفرد پيمانه كرد. سنگدانه*هاي كوچكتر از 63 ميلي*متر را بايد به دو تا پنج اندازه طبقه بندي كرد. اگر درصد سنگدانه*هاي بين دو الك بيش از 10 درصد كل سنگدانه*ها باشد نسبت چشمه اندازه*هاي الك درشت به الك ريز نبايد بيش از دو باشد. در غير اينصورت بهتر است يك الك اضافه شود.

چنانچه سنگدانه*هاي ريز به محدوده هاي مختلف تقسيم شود در اينصورت آنها را در محيط مرطوب تا زمان استفاده نگهداري كنيد تا از جدا شدن ذرات آن از يكديگر جلوگيري شود مگر اينكه سنگدانه*ها با دانه*بندي اصلي اوليه با قوطي مقسم با سوراخهاي مناسب، به اندازه پيمانه*هاي مورد نياز در هر آزمون، تقسيم شده باشند. اگر دانه*بندي*هاي غير معمول براي مطالعه مورد نياز باشد در اينصورت سنگدانه*هاي ريز ممكن است نيازمند خشك كردن و جداسازي در اندازه*هاي مختلف باشد به عنوان مثال در اين مورد اگر مقدار كلي سنگدانه*هاي ريز مورد نياز بيش از آن چيزي باشد كه در دانه*بندي اوليه موجود است در اينصورت مي*توان به مقدار مورد نياز از سنگدانه*هاي تقريباً يك اندازه جداسازي شده وزن و مخلوط كرد تا به دانه*بندي مطلوب رسيد. هنگامي كه مقدار كلي سنگدانه*هاي ريز كه بدون جداسازي و دانه بندي قرار است استفاده شوند، براي مصرف تا پايان آزمون كافي باشد مي*توان آنها را بطور كامل مخلوط كرده و در محيط مرطوب نگهداري كرد و سپس به همان صورت به مكان مورد نياز انتقال داد. وزن مخصوص و جذب آب سنگدانه*ها مطابق با استانداردهاي بند 2-6 و 2-7 مي*توانند تعيين گردند.
قبل از اختلاط سنگدانه*ها، آنها را طوري آماده كنيد كه از وضعيت رطوبت يكنواخت و معين آنها مطمئن شويد. سپس وزن مورد نياز سنگدانه*ها براي استفاده در هر پيمانه بوسيله يكي از روش*هاي زير تعيين مي*شود :
سنگدانه*هاي با جذب آب كم (كمتر از 0/1 درصد) در شرايط اتاق خشك (با كم كردن مقدار آبي كه بتن گيرش نكرده شده جذب خواهد کرد) ممکن است وزن شوند. اين روش به ويژه براي سنگدانه هاي درشتي که بايد در اندازه هاي مجزا پيمانه شوند مفيد است. به دليل خطر جدا شدن سنگدانه هاي ريز (در حالت خشک) اين روش فقط وقتي براي آنها مي تواند به کار رود که آنها در اندازه هاي مختلف، مجزا و دانه بندي شده باشند.

يادآوري ـ هنگام استفاده از سنگدانه*هاي با جذب آب كم قرار گرفته در شرايط اتاق خشك، مقدار آبي كه بوسيله سنگدانه*ها قبل از گيرش بتن جذب خواهد شد مي*تواند برابر 80 درصد اختلاف بين جذب آب 24 ساعته سنگدانه*ها كه براساس استانداردهاي بند 2-6 و 2-7 تعيين مي*شود، فرض شود. مقدار آب موجود در حفره*هاي سنگدانه در حالت اتاق خشك براساس استاندارد بند 2-15 تعيين مي*شود.

اين روش به ويژه براي سنگدانه*هاي درشتي كه بايد در اندازه*هاي مجزا پيمانه شوند سودمند است. بدليل خطر جدا شدن سنگدانه*هاي ريز در حالت خشك، اين روش فقط وقتي براي آنها مي*تواند بكار رود كه آنها در اندازه*هاي مختلف، مجزا و دانه بندي شده باشند.
سنگدانه*هاي با اندازه دانه*هاي مجزا شده را مي*توانيد جداگانه به مقدار مورد نياز پيمانه، وزن كنيد. سپس آنها را دوباره در يك ظرف با وزن خالص معلوم مخلوط كرده و به مدت 24 ساعت پيش از استفاده در آب غوطه*ور كنيد. پس از غوطه*وري، آب اضافي را ، به آهستگي سرريز كنيد و وزن مخلوط سنگدانه و آب را تعيين كنيد. مقدار رطوبت سنگدانه*ها را مي*توان براساس استانداردهاي بند 2-15 و 2-16 تعيين كنيد.
بهتر است سنگدانه*ها را به گونه*اي خيس كنيد و نگه داري نماييد، كه از آب اشباع شده باشند. همچنين محتوي رطوبت سطحي آنها نيز به گونه*اي باشند، كه سطح آنها ديگر آب جذب نكند. بنابراين مي*توان سنگدانه*ها را 24 ساعت قبل از استفاده نگهداريد. هنگامي كه از اين روش استفاده شود، مقدار رطوبت سنگدانه*ها بايد با استفاده از محاسبات كمّي مناسب سنگدانه*هاي مرطوب تعيين شود. مقدار رطوبت سطحي موجود بايد به عنوان بخشي از مقدار مورد نياز آب مخلوط به حساب آيد. رطوبت سطحي در سنگدانه*هاي ريز مي*توان براساس استانداردهاي بند 2-15 و 2-16 تعيين كرد. اين روش براي سنگدانه*هاي درشت به دليل دشوار بودن تعيين دقيق مقدار رطوبت كلي آنها كمتر استفاده مي*شود. در صورت استفاده از اين روش براي سنگدانه*هاي درشت، به منظور اطمينان از دستيابي به دانه*بندي مناسب بايد كسر سنگدانه*ها با اندازه ذرات مختلف جداگانه حمل شوند.
سنگدانه*هاي ريز يا درشت ممكن است در شرايط اشباع شده ولي با سطح خشك رسانده شوند و تا وقتي كه براي استفاده توزين شوند نگاهداري شوند. اين حالت معمولاً براي تهيه مواد با پيمانه*هايي كوچكتر از 007/0 متر مكعب ازنظر حجم بكار مي*رود.

يادآوري ـ از خشك شدن سنگدانه*ها در طي توزين و استفاده بايد جلوگيري كنيد.

5-4 سنگدانه*هاي سبك
مقدار رطوبت سنگدانه*هاي سبك در حين مخلوط كردن ممكن است اثرات مهمي روي رفتار بتن تازه مخلوط شده و بتن سخت شده مثل كاهش اسلامپ، مقاومت فشاري و مقاومت در برابر سيكل*هاي يخبندان داشته باشد.

يادآوري ـ اين استاندارد ، سنگدانه*هاي سبك، سرباره كوره بلند سرد شده در هوا و سنگدانه*هاي طبيعي حفره*دار با تخلخل زياد را به دليل جذب آب زيادشان، در بر نمي*گيرد.

5-5 افزودني ها
افزودني*هاي پودري شكل كه نامحلول هستند و حاوي نمك*هاي نم گير نيستند و قرار است به مقدار كم به بتن اضافه مي*شوند، بايد قبل از اضافه شدن به بتن با بخشي از سيمان مخلوط شوند تا از توزيع يكنواخت و كامل آن در بتن اطمينان حاصل شود. فقط مواد كاملاً نامحلولي كه به بيش از 10 درصد وزن سيمان اضافه مي*شوند همانند پوزولانها بايد مثل سيمان انتقال يابند و به همان روش به پيمانه اضافه شوند. افزودني*هاي پودر شده*اي كه خيلي زياد نامحلول هستند اما شامل نمك*هاي نم گير هستند باعث گلوله*اي شدن سيمان مي*شوند و بايد با سنگدانه*هاي ريز مخلوط شوند.
چنانچه از افزودني*هاي مايع و يا محلول در آب استفاده شود، بايد آب اضافي ايجاد شده در اثر افزودن اين محلول*ها از آب اوليه كم گردد.
افزودني*هاي ناهمخوان به شكل غليظ، مثل محلول*هاي كلريد كلسيم و هوازاها و كند كننده*هاي گيرش خاص نبايد قبل از اضافه شدن به بتن با يكديگر مخلوط شوند. زمان، ترتيب و روش اضافه كردن چنين افزودني*هايي به پيمانه بتن مي*تواند اثرات مهمي روي رفتارهاي بتن مثل زمان گيرش و مقدار هوا داشته باشد. روش انتخاب شده بايد از يك پيمانه به پيمانه ديگر تغيير نكند و شباهت خوبي به روش عملي كارگاهي داشته باشد.

يادآوري ـ تجهيزات مخلوط كردن و قطعات فرعي آنها بايد بطور كامل تميز شوند تا افزونه*ها و افزودني*هاي شيميايي مورد استفاده در پيمانه*هاي غير مشابه بتن روي پيمانه*هاي بعدي اثر نگذارند.



6 روش*هاي آزمون

6-1 اختلاط بتن
6-1-1 كليات
بتن را در مخلوط كن مناسب يا دستي مخلوط كنيد به گونه*اي كه اندازه پيمانه بتن 10 درصد بيش از مقدار مورد نياز براي پر كردن قالب آزمونه باشد. روش مخلوط كردن دستي براي بتن*هاي با افزودني هوازا يا بتن*هايي كه اسلامپ* قابل اندازه*گيري ندارند و خيلي خشك هستند قابل بكارگيري نيست. مخلوط كردن دستي فقط به پيمانه*هايي با حجم 007/0 مترمكعب يا كمتر محدود مي*شود. انواع روش*هاي مخلوط كردن در بندهاي 6-1-2 و 6-1-3 آمده است. با اين همه، روش*هاي ديگري ممكن است در حالت*هاي ويژه و يا كاربردي و يا هنگامي كه روش ارائه شده در اينجا غير قابل بكارگيري باشد مورد استفاده قرار گيرد. يك مخلوط كنِ گردنده نيز مي*تواند مناسب باشد. اين مخلوط كن ماشيني از آنجايي مهم است كه بخواهيم ترتيب و روش مخلوط كردن از يك پيمانه به پيمانه ديگر يكنواخت باشد و اثري روي مطالعه نداشته باشد.
6-1-2 اختلاط ماشيني
پيش از شروع به چرخيدن مخلوط کن سنگدانه*هاي درشت را به همراه مقداري از آب مخلوط و اگر افزودني*هاي محلول مورد نياز هستند (مطابق بند 5-5)، اضافه كنيد. در صورت امكان افزودني*ها را در آب مخلوط كرده و قبل از اضافه كردن پخش كنيد. پس از شروع به مخلوط كردن به ترتيب سنگدانه*هاي ريز، سيمان و آب را به مخلوط كن اضافه كنيد. در صورتي كه مخلوط كردن سنگدانه*هاي ريز و سيمان و آب در حين كار كردن مخلوط كن براي مخلوط*هاي خاص يا آزمونهاي خاص امكان*پذير نباشد، اين مواد را مي*توانيد حين خاموش بودن مخلوط كن و پس از مخلوط كردن سريع سنگدانه*هاي درشت و كمي آب اوليه، اضافه كنيد. پس از اينكه همه اجزاء بتن به مخلوط كن اضافه شدند، بمدت سه دقيقه مواد را مخلوط كنيد. سپس مخلوط كن را خاموش كنيد و بعد مجدداً دو دقيقه ديگر، مواد را مخلوط كنيد. درب بالا يا پايين مخلوط كن براي جلوگيري از تبخير آب بايد بسته شوند.
تخليه همه ملات از مخلوط كن كار سختي است. براي جبران اين مشكل يكي از دو روش زير مي*تواند استفاده شود تا از درست بودن پيمانه مخلوط شده نهايي اطمينان حاصل شود :
6-1-2-1 چرب كردن دستگاه مخلوط کن
قبل از مخلوط كردن پيمانه آزمونه اصلي، ملاتي مشابه مخلوط نهايي ولي بدون سنگدانه*هاي درشت در مخلوط كن بريزيد تا به جداره*هاي ظرف بچسبد هم چنين مي*توانيد اولين بتن مخلوط شده را دور بريزيد، چون ملات آن جدا شده و به جداره چسبيده است.
6-1-2-2 مخلوط پر ملات
آزمونه اوليه را به گونه*اي انتخاب كنيد كه مقدار ملات آن بيش از مقدار مورد نظر باشد. اين مقدار ملات اضافي بايد حدود مقدار ملاتي باشد كه به جداره*هاي مخلوط كن مي*چسبد. در اين روش اولين بتن مخلوط شده هم مورد استفاده قرار خواهد گرفت. البته اگر تمامي آزمونه*ها پر ملات انتخاب شوند پس از هر بار مخلوط كردن بايد مخلوط كن را تميز كنيد. براي حذف جدايش، بتن مخلوط شده با دستگاه بايد در ظرفي نم*دار و تميز ، با بيلچه يا ماله دوباره مخلوط شود.
6-1-3 اختلاط دستي
پيمانه بتن را در يك ظرف يا سطل فلزي نم دار تميز و بدون سوراخ، بوسيله يك ماله با لبه پهن مخلوط كنيد. هنگامي كه سنگدانه*ها را مطابق بند 5-3 آماده كرديد، مخلوط كردن را به ترتيب مراحل زير انجام دهيد :
الف ـ *سيمان و افزودني*هاي پودري نامحلول (اگر بايد مصرف شوند) و سنگدانه*هاي ريز را بدون اضافه كردن آب كاملاً مخلوط كنيد.
ب ـ سنگدانه*هاي درشت را بدون آب به پيمانه اضافه كنيد و عمل مخلوط كردن را تا زماني كه توزيع همگني در پيمانه حاصل نشده است، ادامه دهيد.
پ ـ آب و افزودني*هاي محلول در آب (اگر مصرف مي*شوند) را به مخلوط حاصله اضافه كنيد و عمل مخلوط كردن را ادامه دهيد تا بتن كاملاً همگن حاصل شود. چنانچه در مخلوط كردن تأخيري صورت گيرد، بايد براي دستيابي به رواني مناسب، مجدداً آب به مخلوط اضافه كنيد. بنابراين آزمونه قبلي را دور بيندازيد و آزمونه جديدي مجدداً ساخته و عمليات فوق را دوباره انجام دهيد.
6-1-4 بتن مخلوط شده
مقادير مورد نياز از بتن مخلوط شده و آماده را براي تهيه آزمونه*هاي قالب گيري شده جدا كنيد، به گونه*اي كه اين آزمونه*ها نماينده واقعي بتن باشند. در صورتي كه عمل مخلوط كردن مجدد بتن و يا ساخت آزمونه قالب ريزي شده انجام نمي*شود روي اين بتن*هاي آماده را بايد پوشاند تا از تبخير آب آنها جلوگري شود.
6-2 اسلامپ ، ميزان هوا ، بازدهي بتن و دما
6-2-1 اسلامپ
اسلامپ هر پيمانه بتن مخلوط شده بايد بلافاصله پس از مخلوط كردن مواد براساس استاندارد بند 2-2 اندازه*گيري شود.
6-2-2 ميزان هوا
ميزان هوا هنگامي كه مورد نياز باشد بايد براساس استانداردهاي بند 2-1 و 2-4 اندازه*گيري شود. روش ارائه شده در استاندارد بند 2-4 نبايد براي بتن*هايي كه با سنگدانه*هاي سبك وزن، سرباره كوره بلند سرد شده در هوا و سنگدانه*هاي با تخلخل بالا ساخته شده*اند بكار روند. بتن تهيه شده پس از اندازه*گيري ميزان هوا، بايد دور ريخته شود.
6-2-3 بازدهي بتن
بازدهي هر پيمانه از بتن (در صورت نياز) بايد براساس استاندارد بند 2-9 تعيين كنيد. بتن استفاده شده براي اسلامپ و بازدهي بتن را مي*توان دوباره به مخلوط برگردانده و مجدداً آن را با پيمانه اصلي مخلوط كرد.
6-2-4 دما
دماي هر پيمانه بتن براساس استاندارد بند 2-18 اندازه*گيري مي*شود.
6-3 آماده كردن آزمونه
6-3-1 محل قالب ها
قالب*هايي كه بزودي جهت بتن ريزي استفاده خواهند شد بايد 24 ساعت قبل به محل ساخت بتن آورده شوند. اما اگر قالب*ها قرار نيست كه بزودي استفاده شوند بايد بلافاصله پس از تخليه به انبار ذخيره قالب*ها برده شوند. محل قالب*ها بايد روي سطحي صاف و عاري از هرگونه ارتعاش و به هم خوردگي باشد. بايد از تكان* دادن ، ضربه زدن، كج كردن و يا خراشيدن سطح آنها در حين انتقال به انبار خودداري شود.
6-3-2 جايدهي بتن
بتن را با استفاده از كمچه ، ماله پهن و يا بيلچه درون قالب بريزيد. پيمانه*هاي برداشته شده از بتن سرپر باشند و بايد مطمئن شد كه يك پيمانه پر نماينده خوبي براي كل بتن موجود در مخلوط كن مي*باشد. ممكن است مجبور به دوباره مخلوط كردن بتن در ظرف مخلوط كن بوسيله بيلچه يا ماله شويد در اين صورت بايد از جدا شدگي ذرات در حين پر كردن قالب جلوگيري كرد. ماله يا کمچه را روي لبه*هاي بالايي قالب حركت دهيد تا بتن اضافي در سطح قالب تميز شود تا شكل هندسي منظم قطعه حفظ شده و جدا شدگي ذرات سنگدانه درشت در قالب به حداقل برسد. نهايتاً بتن را بوسيله كوبه پخش كنيد و پس از آن شروع به متراكم كردن كنيد. در جايدهي لايه نهايي بايد سعي شود كه مقداري بتن طوري اضافه شود كه بعد از متراكم سازي قالب كاملاً پر باشد. از ريختن بتني غير از بتن اصلي در قالب پر نشده خودداري كنيد.
6-3-2-1 تعداد لايه ها
تعداد لايه*ها يا مراحل بتن ريزي و تراکم در قالب*ها با توجه به شكل آنها در جدول شماره 1 نشان داده شده است.
جدول شماره 1- تعداد لايه*هاي مورد نياز براي پر كردن قالب*ها

نوع آزمونه	اندازه (ميلي متر)	روش تراكم	تعداد لايه	عمق متوسط هر لايه (ميلي متر)
استوانه*اي	تا 300	ميله زني	3 لايه	100
بالاي 300	ميله زني	به قدر لازم	ــ
تا 460	لرزاندن	2 لايه	عملي*ترين اندازه 200
بالاي 460	لرزاندن	3 يا بيشتر	ــ
آزمونه*هاي منشوري و خزش استوانه*اي	تا 200	ميله زني	2 لايه	ــ
بالاي 200	ميله زني	3 يا بيشتر	100
تا 200	لرزاندن	1 لايه	ــ
بالاي 200	لرزاندن	2 يا بيشتر	عملي*ترين اندازه 200

6-4 متراكم كردن بتن
6-4-1 روش*هاي متراكم سازي
روش*هاي مختلفي براي آماده سازي آزمونه*ها جهت انجام روش*هاي متراكم سازي وجود دارد كه عبارتند از ميله زني، لرزاندن دروني يا بيروني .
انتخاب روش تراكم مبتي بر اسلامپ است كه بر اين اساس در خود استاندارد روش متراكم سازي گفته شده كه روش براي چه كارهايي ترجيح داده مي*شود. بتن*هايي با اسلامپ بالاي 75 ميلي متر ميله زني مي*شوند. بتن*هاي با اسلامپ 75-25 ميلي متر ميله زني يا لرزانده مي*شوند. بتن*هاي با اسلامپ زير 25 ميلي متر لرزانده مي*شوند. از لرزاندن داخلي نبايد براي استوانه*هاي با قطر كوچكتر از 100 ميلي متر و منشورها يا ميله*هاي با پهنا و عمق كمتر از 100 ميلي متر استفاده كرد.

يادآوري ـ بتن با مقدار آب كم كه قابليت متراكم شدن با روشهاي مطرح شده در اين استاندارد را ندارد مطرح نشده است. شرايط چنين آزمونه*هايي و روش*هاي آزمون آنها در استانداردهاي مربوطه آمده است. بعضي از اين بتن*ها از طريق اعمال لرزاننده بيروني به همراه اعمال فشار اضافي در سطح بتن به منظور جابه*جايي سنگدانه*هاي درشت و متراكم شدن بتن، قابل تهيه هستند. براي چنين مخلوط*هايي روش زير بايد اجرا شود : در قالب*هاي استوانه*اي حدود نصف آن مواد ريخته و استوانه*اي توپر روي سطح بتن قرار مي*گيرد بعد تحت لرزاندن بيروني قرار مي*گيرد. مثلاً 150 از 300 ميلي متر قالب پر شده يك وزنه 5/4 كيلوگرمي به ارتفاع 75 ميلي*متر روي آن قرار مي*گيرد. وزنه مي*تواند قالبي كوچكتر باشد كه قطر آن حدود 6 ميلي متر از قطر داخلي قالب اصلي كوچكتر است. اگر قالب اصلي ارتفاع 150 ميلي متري داشته باشد مقدار 75 ميلي متر آن پر شده بعد قالبي به ارتفاع 50 ميلي متر به وزن 1/1 كيلوگرم روي آن قرار مي*دهيم. تا وقتي كه شيره بتن در اثر لرزاندن خارج شود و دور انتهايي وزنه را بگيرد بايد عمل لرزاندن را ادامه داد.

6-4-2 ميله زني
بتن را بصورت لايه*اي مطابق با جدول شماره 1 درون قالب قرار دهيد. ميله زني هر لايه را به تعداد ضربه*ها و اندازه ميله*ها مطابق با جدول شماره 2 كامل كنيد. لايه انتهايي را تا عمق آن ميله زني كنيد. ضربه*ها را بطور يكنواخت در سطح مقطع قالب پخش كنيد و براي هر لايه، ميله تا عمق 12 ميلي متر در لايه زيري بتن، نفوذ كند البته در صورتي كه عمق لايه كمتر از 100 ميلي متر باشد، ولي براي لايه*هاي ضخيم*تر از 100 ميلي متر ميله حدود 25 ميلي متر در لايه زيري نفوذ كند. سپس كناره*هاي بيروني قالب را 10 تا 15 بار به آرامي با چكش ضربه بزنيد تا حفره*هاي باقي مانده از عمل لرزاندن بسته شود و حبابهاي بزرگ حبس شده، رها شود. چنانچه از قالب*هاي سبك وزن ، يك بار مصرف، استفاده مي*كنيد بايد با دست باز به كناره*هاي آن ضربه بزنيد. زيرا كه ضربه زدن با چكش ممكن است آنرا خراب كند. بعد از ميله زني بتن را در طول كناره*ها و انتهاي قالب*هاي ميله*اي و منشوري ماله بكشيد.
جدول شماره 2- قطر ميله* و تعداد ميله زني استفاده شده براي قالب گيري آزمونه*هاي مختلف

استوانه ها
قطر استوانه*ها (ميلي متر)	قطر ميله (ميلي متر)	تعداد ضربه*ها بر يك لايه
150-50	(8/3)	25
150	(8/5)	25
200	(8/5)	50
250	(8/5)	75
تيرها و منشورها
سطح ويژه آزمونه ها (سانتي مترمربع)	قطر ميله* (ميلي متر)	تعداد ضربه*ها بر يك لايه
زير 160	(8/3)	25
310-160	(8/3)	يك ضربه براي هر 7 سانتي*مترمربع از سطح
بيشتر از 320	(8/5)	يك ضربه براي هر 14 سانتي*مترمربع از*سطح
استوانه*هاي خزش عمودي
قطر استوانه*ها (ميلي متر)	قطر ميله* (ميلي متر)	تعداد ضربه*ها بر يك لايه
150	16	كلاً 50 ضربه، هر طرف 25 ضربه

6-4-3 لرزاندن
عوامل مؤثر در طي عمل لرزاندن ، كارايي بتن و راندمان لرزاننده است. معمولاً لرزاندن مؤثر به گونه*اي است كه سطح بتن نسبتاً صاف شود. عمل لرزاندن را تا دست يابي به تراكم مناسب ادامه دهيد. لرزاندن زياد ممكن است سبب جدايش ذرات شود. در اين روش ابتدا قالب*ها را پر كنيد و سپس توسط لرزاننده*هاي مناسب، به تعداد لايه*هاي مورد نياز طوري كه تقريباً لايه*ها مساوي هم باشند بلرزانيد. همه بتن يك لايه را قبل از شروع به لرزاندن در قالب بريزيد. لايه آخر را طوري كه بيش از 4 ميلي متر اضافه نباشد بتن ريزي كنيد. سطح را در طي لرزاندن كه لرزاننده بيروني استفاده مي*شود و يا بعد از لرزاندن كه لرزاننده دروني يا بيروني بكار مي*رود پرداخت كنيد. در حالتي كه عمل پرداخت بعد از لرزاندن صورت مي*گيرد فقط مقدار كافي بتن با ماله اضافه كنيد و حدود 3 ميلي متر بيش از گنجايش قالب پر كنيد. سپس آن را روي سطح پخش كنيد و اضافه آن را جمع كنيد.
6-4-3-1 لرزاندن دروني
قطر استوانه يا ديواره بيروني لرزاننده*هاي دروني بايد بيشتر از يك سوم پهناي قالب در مورد قالب*هاي منشوري و ميله*اي نباشد. در مورد قالب*هاي استوانه*اي نسبت قطر سيلندر به قطر عضو لرزاننده بايد بيشتر از چهار باشد. در حين عمل تراکم بتن با لرزاننده بايد از خورد لرزاننده به ديواره*ها و كف قالب* و ضربه زدن به تجهيزات داخل قالب مثل كرنش سنج جلوگيري كرد. عمل لرزاندن خوب وقتي حاصل مي*شود كه هيچ حباب هوايي در داخل آزمونه باقي نماند.
6-4-3-2 لرزاندن دروني آزمونه*هاي استوانه*اي
لرزاندن در سه نقطه مختلف براي هر لايه بتن ريزي بايد اعمال شود. لرزاننده بايد از لايه*اي كه در حال لرزاندن است عبور كند و تقريباً 25 ميلي متر به لايه* زيري آن نيز نفوذ كند. بعد از اينكه هر لايه لرزانيده شد حدود 10 تا 15 بار، به آرامي با چكش به بيرون قالب ضربه بزنيد تا حفره*هاي باقي مانده از عمل لرزاندن بسته شده و حبابهاي بزرگ حبس شده رها گردد.
6-4-3-3 لرزاندن دروني آزمونه*هاي ميله*اي ، منشوري و استوانه*هاي خزش افقي
عمل لرزاندن بايد در فاصله*هاي بيش از 150 ميلي متر از كناره*ها يا وسط بلندترين طول قالب يا نزديك كرنش سنج در مورد استوانه*هاي خزش انجام شود. براي آزمونه*هاي پهن*تر از 150 ميلي متر لرزاندن بايد در دو نقطه انجام شود. بايد به محور لرزاننده اجازه داد تا 25 ميلي متر در عمق لايه نفوذ كند. بعد از اينكه هر لايه لرزانيده شد حدود 10 تا 15 بار ضربه*هايي به ارامي با چكش به بيرون قالب بزنيد تا حفره*هاي باقي مانده از عمل لرزاندن بسته شده و حبابهاي بزرگ حبس شده رها گردد.
6-4-4 لرزاندن بيروني
هنگامي كه از لرزاننده بيروني استفاده مي*شود بايد مطمئن شد كه قالب محكم به اجزاء يا سطح لرزاننده بسته شده است.
6-4-5 پرداخت
پس از عمليات تراكم، حتي در حين لرزاندن، آزمونه را مي*توانيد پرداخت كاري كنيد. بتن اضافي را برداشته و توسط ماله سطح بتن را با روشهاي استاندارد پرداخت نماييد.. چنانچه هيچ گونه پرداختي مشخص نشده باشد، بايد سطح آزمونه را با تخته ماله يا ماله منيزيومي پرداخت كنيد. پرداخت كاري بايد با حداقل دستكاري انجام شود طوري كه سطح آزمونه با لبه و كناره قالب هم سطح شود و هيچ پستي و بلندي بيش از 2/3 ميلي متر روي آن باقي نماند.
6-4-5-1 آزمونه*هاي استوانه*اي
بعد از تراكم، سطح بالايي آزمونه را توسط ميله كوبيدن تا جايي كه رواني بتن اجازه دهد شمشه كشي كنيد و يا با ماله چوبي يا ماله پرداخت كنيد. در صورت لزوم سطح بالايي آزمونه استوانه*اي تازه ساخته شده را با يك لايه نازك از خمير سفت سيمان پرتلند مطابق با استاندارد بند 2-10 پوشش دهيد تا اين خمير با آزمونه سخت و عمل آورده شود.
6-4-5-2 آزمونه*هاي استوانه*اي خزش افقي جا داده شده
بعد از تراكم سطح آزمونه را با ماله يا ماله چوبي شمشه كشي كنيد و سپس براي شكل دادن دهانه آزمونه بطور متحد المركز با ديگر قسمت*هاي آن از حداقل ماله كشي استفاده كنيد. در انتها براي رسيدن به حداكثر دقت درشكل شعاعي دهانه*آزمونه، ازيك شمشه*منحني شكل*استفاده*كنيد و دهانه را پرداخت كنيد.
6-6 عمل آوري
6-6-1 پوشش دادن بعد از پرداخت
سطح آزمونه را بلافاصله بعد از پرداخت براي جلوگيري از خشك شدن ملات آزمونه با يك صفحه غيرجاذب و غير واكنش*گر، يا يك ورق سفت پلاستيكي با دوام و نفوذ ناپذير بپوشانيد. از كرباس يا گوني كنفي خيس نيز مي*توانيد براي پوشاندن آزمونه استفاده كنيد. در اين صورت بايد تا پايان زمان خارج كردن آزمونه از قالب، گوني خيس باقي بماند. قراردادن يك ورق پلاستيكي روي گوني نيز قابليت حفظ رطوبت را افزايش مي*دهد. بايد از خيس شدن سطوح خارجي قالب*هاي مقوايي در اثر تماس با گوني براي 24 ساعت اول پس از قالب گيري استوانه*ها جلوگيري كرد. آب ممكن است سبب انبساط اين قالبها و ايجاد خطر براي آزمونه در محدوده زماني اوليه شود.
6-6-2 خارج كردن از قالب
آزمونه*ها را پس از 8±24 ساعت از قالب خارج كنيد.
6-6-3 محيط عمل آوري
در صورتي كه در استاندارد روش ديگري براي عمل آوري مطرح نشده باشد بايد آزمونه*ها از زمان قالب*ريزي تا لحظه آزمون در 7/1±23 درجه سلسيوس به صورت مرطوب عمل آوري شوند.

يادآوري ـ دماي داخلي ماسه مرطوب ، كرباس خيس و يا مواد مشابه ديگر مادامي كه تبخير در حال وقوع است از دماي محيط اطراف كمتر است.

در 48 ساعت اول ، آزمونه*ها را بايد در محيط بدون لرزش نگاهداري كنيد. عمل آوري مرطوب را مي*توان با غوطه*وري آزمونه در آب اشباع از آهك و يا نگاهداري آزمونه در اتاق يا محفظه مرطوب مطابق با استاندارد بند 2-12 ايجاد كرد. كه در اين حالت بايد از تماس قطعه با آب و يا از چكيدن آب بر روي قطعه جلوگيري كنيد.
6-6-4 آزمونه*هاي مقاومت خمشي
آزمونه مقاومت خمشي را مطابق با بندهاي (6-6-1) و (6-6-2) عمل آوري كنيد. حداقل 20 ساعت قبل از انجام آزمون بايد آزمونه در محلول اشباع آب آهك و در دماي 2±23 درجه سلسيوس قرار گيرد. بعد از پايان دوره عمل آوري و خروج آزمونه از آب آهك تا پايان انجام آزمون مقاومت خمشي، از خشك شدن سطح آزمونه بايد ممانعت كنيد.

يادآوري ـ مقدار نسبتاً كم خشك شدن سطح آزمونه*هاي مقاومت خمشي باعث كاهش خيلي زياد مقاومت كششي و در نتيجه كاهش مقاومت خمشي بطور مشخص مي*شود.

7 دقت و انحراف

7-1 داده*هاي لازم براي ايجاد دقت در آزمون*هاي مختلف اين استاندارد
از «برنامه آزمونه مرجع بتن آزمايشگاه مرجع سيمان و بتن» بدست مي*آيد. آناليز اين داده*ها براي دقت اندازه*گيري يك آزمايشگر و يا چند آزمايشگاه در جدول شماره 3 آمده است.
جدول شماره 3- مقادير دقت مربوط به ساخت پيمانه*هاي آزمايشي

بوسيله استاندارد بند 2-21 و روش آزمون با روش مناسب

ويژگي	روش آزمون	دقت داد*ه*هاي حاصل از چند آزمايشگاه		دقت داده*هاي حاصل از يك آزمايشگاه
1 S	D2S	1 S	D2S
اسلامپ (ميلي متر)	استاندارد بند 2-2	4/25	12/71	78/17	8/50
وزن مخصوص (كيلوگرم برمترمكعب)	استاندارد بند 2-9	426/22	074/64	416/14	046/40
ميزان هوا (به درصد حجمي) (بتن بدون هوا)	استاندارد بند 2-4	4/0	1/1	3/0	8/0
مقاومت فشاري هفت روزه (مگاپاسكال)	استاندارد بند 2-22	392/2	763/6	399/1	957/1

7-2 انحراف معيار داده*هاي حاصل از يك آزمايشگاه
اسلامپ، وزن مخصوص، ميزان هوا و مقاومت فشاري هفت روزه پيمانه*هاي آزمايشي مطابق با جدول 3 به ترتيب برابر 78/17 ميلي متر، 416/14 كيلوگرم بر مترمكعب، 3/0 درصد حجمي و 399/1 مگاپاسكال مي*باشد. بنابراين نتايج آزمون روي دو پيمانه آزمايشي كه در همان آزمايشگاه بطور مناسب انجام شده*اند نبايد اختلافشان به ترتيب بيش از 8/50 ميلي متر ، 046/40 كيلوگرم بر مترمكعب، 8/0 درصد حجمي و 957/3 مگاپاسكال باشد. اين دقت*ها براي پيمانه*هاي آزمايشي با نسبت*هاي مواد و آب به سيمان ثابت قابل كاربرد هستند. در استفاده از اين مقادير براي بتن*هاي هوادار، بتن با اسلامپ كمتر از 50 ميلي متر يا بيشتر از 150 ميلي متر و يا بتن ساخته شده با سنگدان*هايي با وزن غير معمول يا سنگدانه*هايي با اندازه بيشينه اسمي بزرگتر از 25 ميلي متر بايد احتياط كرد.
7-3 انحراف معيار داده*هاي حاصل از چند آزمايشگاه
اسلامپ، وزن مخصوص، ميزان هوا و مقاومت فشاري هفت روزه پيمانه*هاي آزمايشي به ترتيب برابر
4/25 ميلي متر، 426/22 كيلوگرم بر مترمكعب، 4/0 درصد حجمي و 392/2 مگاپاسكال است. بنابراين نتايج آزمون روي يك پيمانه آزمايشي كه در آزمايشگاه مختلف بطور مناسب انجام شده است نبايد اختلافشان به ترتيب بيش از 12/71 ميلي متر، 074/64 كيلوگرم بر مترمكعب، 1/1 درصد حجمي و
763/6 مگاپاسكال باشد. اين دقت*ها براي پيمانه*هاي آزمايشي با نسبت*هاي مواد و آب به سيمان ثابت قابل كاربرد هستند. در استفاده از اين مقادير براي بتن*هاي هوادار، بتن با اسلامپ كمتر از 50 ميلي متر يا بيشتر از 150 ميلي متر و يا بتن ساخته شده با سنگدانه*هايي با وزن غير معمول يا سنگدانه*هايي با اندازه بيشينه اسمي بزرگتر از 25 ميلي متر بايد احتياط كرد.

ISLAMIC REPUBLIC OF IRAN

Institute of Standards and Industrial Research of Iran

ISIRI NUMBER

581

Concrete –Making and curing concrete test specimens in laboratory – Code of practice 1st. Revision