فضاهای تجاری

بانک ها
بانک فضایی است که وظیفۀ پرداخت و برداشت پول به صورت نقدی یا به صورت دیگر را انجام می دهند. که با توجه به تعداد مشتریان، سرمایه گذارای و کارهای مشارکتی فضاهای متفاوتی را می طلبند.
یک مشتری هنگام ورود به بانک وارد لابی و سپس وارد سالن بانک می شود. از وسایل ضروری چنین فضایی می توان به نیمکت ها یا صندلی هایی که برای مشتریان در حال انتظار می توان اشاره کرد. همچنین میزهای تحریر کوچک برای مشتریانی که کار نوشتنی دارند. در بانک ها قسمتی برای انجام مبادلات نیز وجود دارد.
میزهای تحریر کارکنان حسابداری و دفترداری معمولاً در پشت پیشخوان ارائۀ خدمات (کانتر) قرار دارند.
البته امروزه در بانک هایی کم رفت و آمد تر برای سهولت کار مشتریان کانتر به چندین فضای مجزا تفکیک شده که هر مشتری مستقیماً با یک کارمند در ارتباط است و با وجود یک صندلی در این قسمت از کانتر می تواند نشسته به کارخود بپردازد.


نکته دیگر در طراحی فضای داخلی بانک فضای کاملاً خصوصی و امنیتی آن است که گاو صندق ها در آنجا قرارمی گیرند. باید در نظر داشت که این فضا باید از دید مشتری به دور باشد و شرایط ایمنی به راحتی امکان پذیر باشد . البته در ساختمان هایی که با قصد قبلی به عنوان بانک ساخته می شوند چنبن فضایی را به شکل از پیش تعیین شده دارند.
امروزه در بانک داری مدرن با توجه به مشتری گرایی ، سیاست های طراحی بانک ها تغییر کرده ، نکته مهمی که به این مسئله دامن می زند، طراحی باز پلان بانک است.
این گونه طراحی به مشتری فضای بیشتر و در نهایت فضای صمیمی تری را القا می کند.
از نکات دیگری که باید به آن توجه نمود عبارتند از :
- طراحی فضا شبیه مغازه
- نمایی شیشه ای برای جذابیت بیشتر
- خدماتی که همچون عوامل تولیدی باید توسط کارمندان به مشتری در یک محیط دوستانه و جذاب فروخته شوند.
- فضای اختصاص یافته ی بیشتر برای مشتری
- نور پردازی و انتخاب رنگ صمیمی ، محل انتظار راحت و اتاق های مصاحبه خصوصی .

مغازه ها
نکاتی که باید در طراحی یک مغاره در نظر داشت ارتباط مستقیمی با کاربری آن دارد.در نتیجه نمی توان اسلوب مشخصی برای چنین فضایی در نظر گرفت از نکات بدیهی در طراحی یک مغازه می توان به عوامل زیر اشاره کرد.
- طراحی ویترین
- تعبیه محل نگهداری محصولات ( انبار )
- طراحی فضای مشتری ( با توجه به نوع کار بری متفاوت است )
- طراحی فضای فروشنده
طراحی ویترین
اساساً ویترین قسمتی از مغازه به شمار می رود که برخی از محصولات عرضه شده در آن به نمایش در می آید که هم مشخص کننده نوع فعالیت مغازه است و هم به جلب مشتری کمک می کند . چگونگی طراحی ویترین به امکاناتی که پلان مغازه در اختیار طراح می گذارد و همچنین به موقعیت آن بستگی دارد.
اینکه مغازه داخل یک پاساژ قرار گرفته یا بصورت منفرد، بر خیابان است،عواملی هستند که در طراحی ویترین تاثیر گذارند.

معمولاً چند روش در طراحی ویترین وجود دارد که به سیاست فروش عامل آن مرتبط است.
گا هاً فروشنده ویترین شلوغ با ارائه محصولات متعدد با تنوع رنگ را می پسندد و گا هی ویترین خلوت با ارائه چند محصول خاص و محدود.

و مورد دیگر که امروزه بسیار مورد توجه فروشندگان قرار گرفته ، گنگ بودن ویترین است این گنگ بودن حس تعلیق در بیننده ایجاد می کند و حس کنجکاوی مشتری را وادار می کند که وارد مغازه شود.


البته در دو مورد قبلی هم می توان با طراحی یک ویترین منحصر به فرد چنین حسی را القا کرد.
نور پردازی متمرکز روی محصولات ، استفاده از عناصر تزئینی در ویترین ، ایجاد یک هارمونی رنگی ویا تضاد متناسب می تواند به جذابیت ویترین کمک کند .
نکته : رنگی خنثی در محیط کمک می کند یک محصول رنگی بسیار خود نمایی کند و نور پردازی بر آن تاکید کننده می باشد.

تعبیه محل نگهداری محصولات ( انبار )
معمولاً هر عامل فروش احتیاج به فضایی دارد که تعدد محصول خود را در آن نگهداری کند . اندازه و محل چنبن فضایی با نوع محصول در ارتباط است ، اینکه محصول مورد نظر چه حجمی را اشغال می کند ویا چه وزنی دارد ، از نکات مورد توجه است.
نکته دیگر اینکه ممکن است محصول شرایط خاص نگهداری را پذیرا باشد ، مثل برخی مواد غذایی که احتیاج به یخچال ویا سرد خانه دارند.
اینکه فروشنده در طول روز به چه میزان به این فضا مراجعه می کند از نکات دیگر ی است که باید در نظر داشت.
طراحی فضای مشتری
در صورت بزرگ بودن فضا پیشنهاد می شود فضای مکفی در اختیار مشتری گذاشته شود که به راحتی در فضا قدم بزند و محصولات را ببینند و یا در صورت وجود تعدد مشتری احساس کمبود جا نکنند و آسوده تصمیم گیری کنند.

وجود اتاق پرو ( رخت کن ) در مغازه ها ی عرضه پوشاک فضا ی مهمی به شمار می رود .
این فضا باید از لحاظ ابعاد به گونه ای باشد که مشتری در آن دچار مشکل مشکل نشود.
نور کافی ، تهویه هوا و آیینه نیز نکته مهمی است که باید در نظر داشت.
وجود عکس ها ، پوستر ها ، مدل ها ، آیینه های متعدد و چند محصول ست شده کنار هم در چنین فضایی مشتری را به خرید بیشتر وسوسه می کند.

از آنجا که ممکن است خرید مشتری مدتی به طول بینجامد ، وجود صندلی و حتی وسائل پذیرایی از نکات مهم به شمار می روند.
طراحی فضای فروشنده
بطور معمول فروشنده کمترین فصا را در بین دیگر فضا ها اشغال می کند ، چرا که این امکان را به وجود می آید که مشتری فضای بیشتری داشته باشد.
وجود محل نشستن الزامیست چرا که فروشنده مدت زمان زیادی را در این فضا سپری می کند .
تعبیه محل قرار گیری صندق وسائل بسته بندی و پیشخوان از نکات قابل توجه هستند.

انتخاب متریال مناسب
انتخاب متریال مناسب از عواملی ست که با توجه به کاربری مغازه باید انتخاب شود.
برای مثال انتخاب کفپوش ، دیوار پوش و کانتر یک مغازه مواد غذایی که احتیاج به شستشو دارد ، باید عایق رطوبت باشد . مغازه هایی چون قصابی ، فروش مرغ ، ماهی و ....

نکته دیگر در انتخاب متریال فضای تجاری این است که تردد در این فضا زیاد است و اصطحلاک برخی متریال کفپوش بالا بوده در نتیجه توصیه می شود متریالی انتخاب گردد که در مقابل سایش و خراش احتمالی ناشی از جابجایی اجناس مقاوم باشد.
نکته: هنگام انتخاب متریالی چون پارکت، لمینیت و کفپوش وینیلی باید توجه داشت که از نوع مختص فضای تجاری آن استفاده شود.

اتاق نمایش: (Show Room )
گاهاً کاربرد یک مغازه ویژگی خاصی برای طراح ایجاد می کند؛ اتاق نمایش ها فضاهایی هستند که صرفاً برای فروش مستقیم کالا به کار نمی روند. این فضا در واقع یک نمایشگاه کوچک به حساب می رود و سیستم فروش به صورت قراردادی و تحویل از طریق عامل دیگر صورت می گیرد.
نمایندگی های شرکت های بزرگ و کارخانجات معمولاً از این سیستم فروش استفاده می کنند، با توجه به خصوصیات این نوع از فضا، طراحی مغازه از شکل عادی خود خارج می شود.
به طور مثال در چنین فضایی دیگر احتیاجی به انبار نیست چرا که به طور مستقیم محصولی فروخته نمی شود، همچنین کانتر برای عرضه محصول کاربردی ندارد و اين امکان به وجود می آيد که تمام فضا برای نمايش محصولات مورد نظر به کار گرفته می شود.
فضای ديگر لازم، فضای عقد قرارداد و پذيرايی از مشتری است.
از نکات قابل توجه در طراحی اين فضا اين است که نبايد فضا از لحاظ بصری سنگين باشد، چرا که سنگين بودن فضا توجه بيننده را به خود جلب می کند و جايی برای توجه به محصول باقی نمی گذارد.در صورتی که يک طراحی سبک وکم حجم با تزئينات مختصر و رنگ بندی ساده و خنثی اين شرايط را فراهم می سازد که پيش از هر چيز محصولات مورد نظر به چشم بيايد.

نکته:استفاده از آرم (لوگو) مختص به شرکت يا کارخانه مربوط به عنوان concept طراحی می تواند به طراحی هر چه مناسبتر فضا کمک کند.
نکته: ایجاد هارمونی در طراحی نمایندگی های مختلف و همگن بودن آنها از عوامل تأثیر گذار فروش به شمار می رود.
فروشگاه های زنجیره ای و سوپرمارکت ها
فروشگاه زنجیره ای، اساساً مغازه بسیار بزرگ و به طور عمده چند طبقه است که کالاهای متعددی چون لباس، لوازم خانگی و مواد خوراکی را به فروش می رساند.
طرح این فضا باید انعطاف پذیر باشد تا امکان تطبیقش برای کاربری های متعدد وجود داشته باشد. در طراحی غرفه های خرده فروشی تمامی مقررات را باید مورد توجه قرار داد، مقرراتی چون:
مقررات ساختمان و برنامه ریزی، آتش، بهداشت، ایمنی ضمن کار و غیره.
نکته دیگر ارتفاع فضاست که از قوانین خاص خود پیروی می کند.
به طور مثال:
تا مساحت 400 مترمربع (خرده فروشی) 3 متر
بیش از مساحت 400 متر مربع، 3.30 متر
بیش از مساحت 1500متر مربع،3.50 متر
مجراهای تهویه و سایر سازه ها نباید ارتفاع را کاهش دهند.

نکته: در چنین فضایی به دلیل وسعت زیاد و تعدد عرضۀ محصول چگونگی حرکت مشتری به طوری که با حداقل مسیر طی شده تمام محصولات را ببیند و ترجیحاً راحت باشد امری بسیار مهم تلقی می شود(سیرکولاسیون مناسب)

نکته: عرض در نظر گرفته شده برای مسیر حرکت باید طوری باشد که امکان حرکت چرخ خرید به راحتی وجود داشته باشد.

رستوران ها
در طراحی رستوران نکات متعددی باید در نظر گرفته شود. این نکات را می توان به دو بخش فنی و زیبایی شناختی تقسیم کرد.
نکات فنی
برای آنکه فردی به راحتی بتواند غذا بخورد نیازمند میزی است که تقریباً 60 سانتیمتر عرض و 40 سانتیمتر عمق داشته باشد. رعایت این مورد میان کسانی که در مجاورت هم غذا می خورند فاصلۀ کافی ایجاد می کند. اگرچه گاهی فاصله 20 سانتیمتر فضای اضافه در مرکز برای ظروف مطلوب است اما مجموع عرض 80 الی 85 سانتیمتر برای میز غذا مناسب می باشد. میزهای گرد یا شش یا هشت ضلعی با قطر 90 الی 120 سانتیمتر برای چهار نفر ایده آل هستند و می توانند یک یا دو نفر دیگر را نیز پذیرا باشند.
نکته: حداقل فضا برای عبور میان یک میز یا یک دیوار در زیر نشان داده شده توجه داشته باشید که میزهای گرد به مساحت بیشتری نیاز دارند.




نکته: تعیین سیرکولاسیون رستوران با توجه به طرح سازمانی آن صورت می گیرد
- غذا طبق صورت روزانه یا ثابت ارائه می شود
- در بشقاب یا سر میز ارائه می گردد
- سلف سرویس است یا یک سیستم مختلط
نکته: دانستن تعداد و نوع مشتریان و طریقۀ رفت و آمد و تداخل آنها از عوامل مهم به شمار می رود.
نکته: باید امکان فراهم سازی شرایط خاصی وجود داشته باشد.
- سرهم قرار دادن میزها
- تعداد میز و صندلی اضافی
- میزهای خاص برای مناسبت ها و مشتریان دائمی
- پیشخوان برای مشتریانی که عجله دارند.

نکته: برای طراحی آشپزخانه، سیستم های انبارهای سرد، برق، گرمایش و تهویه توصیه می شود با متخصصین مشورت شود.
نکته: تعبیۀ سرویس بهداشتی از عوامل بسیار مهم است.
نکات زیبایی شناختی
انتخاب سبک در طراحی رستوران امری مهم است که طراح را مجاب می کند بر اساس نوع غذای ارائه شده در رستوران سبک مناسبی را انتخاب کند.
این امر باعث شده که معمولاً رستوران هایی که غذاهای اصیل و بین المللی ارائه می کنند سبک کلاسیک، رستوران هایی که غذاهای بومی و سنتی ارائه می کنند سبکی متناسب با آن منطقه و Fast Food ها سبکی مدرن و گاهاًHi-Tech پیدا کنند.

نکته: در نظر گرفتن فضای جذاب برای کودکان معمولاً در Fast Food ها متداول است.
نکته: نورپردازی نیز از عواملی است که در رستوران های مختلف با سبک های مختلف متفاوت است، به طور مثال؛ نورپردازی در Fast Food ها بسیار قوی، پر نور و پرانرژی است ولی در رستوران های کلاسیک که معمولاً ضیافت های شبانه در آن برگذار می شوند، دارای نورپردازی ملایم و اصطلاحاً رومانتیک هستند؛ استفاده از شمع روی میزها به ایجاد چنین حسی بسیار کمک می کند.

نکته: گروه رنگی انتخاب شده برای رستوران علاوه بر تناسب با سبک باید به گونه ای انتخاب شود که از لحاظ تأثیرات روحی روانی در خور رستوران باشد.