كاشی و سرامیك

كاشی و سرامیك از محصولات عمده خاك رس و سفال می باشند كاشی های سرامیكی سطوح مكان های بهداشتی در داخل منازل و همچنین بیمارستانها را به صورت فراگیر در بر می گیرند امروزه به علت تنوع طرح و اندازه از آنها در سایر فضاهای عمومی و خصوصی استفاده می كنند و به علت تنوع در مقاوت لعاب در محیط های شیمیایی مختلف و فضاهایی مانند كارخانجات دارای محیط شیمیایی و یا آزمایشگاه ها، كاشی تنها مصالح مورد مصرف می باشد.
سرامیك ها ممكن است لعاب دار و یا بدون لعاب باشند. لعاب كاشی ها در انوع مختلف در دسترس هستند لعاب مات، نیمه براق، براق، سفید یا رنگی و گلدار، همچنین خشت كاشی نیز در ابعاد، اشكال متنوع دارای سطحی صاف یا بر جسته، زبر یا طرحدار می باشد كه بر حسب مورد ومحل مصرف انتخاب می شوند. خشك كاشی را كه به آن بسیكوییت می گویند به كمك لعاب مورد نظر اندود می كنند و این لعاب به صورت گرد مخلوط شده در آب به صورت معلق ( سوسپانسیون ) می باشد اندود می كنند. خشت آماده شده وارد كوره پیش پخت و سپس كوره اصلی می شود و پس از پخت درجه بندی و بسته بندی می گردد. درجه بندی كاشی ها بر اساس كیفیت آن، در ابعاد خشمك و لعاب كاری تعیین می گردد. كاشی باید دارای لبه های قائم، ابعاد دقیق و لعاب یكنواخت و بدون پریدگی و خال باشد كاشی های لعابی با ضخامت 4 تا 12 میلیمتر بر حسب مكان مورد مصرف تهیه می گردند. نوعی از این كاشی ها كه سطح زبر تری دارند منحصرا برای كف استفاده می شوند سرامیك های موزائیکی نیز نوعی از سرامیك ها هستند كه از قطعاتی با شكل هندسی و كوچك كه به صورت شبكه ای بر روی ورقه ای از كاغذ گراف مخصوص در كنار هم قرار گرفته اند، تشكیل می شوند. این سرامیك ها روی بستری از ملات قرار می گیرند و پس از گرفتن ملات، روی آن را با آب خیس می كنند تا كاغذ آن جدا شود وسپس با دوغاب دور آنها را پر می كنند. به طور كلی در مورد كاشی و سرامیك باید مندرجات استاندارد شماره 25 ایران رعایت شود.
از دوغاب ماسه سیمان برای چسباندن كاشی لعاب دار و یا بدون لعاب روی سطوح قائم استفاده می شود. نسبت حجمی این دوغاب 5 :1 است و برا ی پر كردن بندها از دوغاب سیمان و پودر سنگ بهره می برند. دوغاب را می توان با ماده دافع آب مخلوط نمود. در بعضی از موارد برای چسباندن كاشی و سرامیك از چسب های خمیری مخصوص استفاده می كنند. این چسب ها غالبا بر روی دیوارهای بتنی یا گچی استفاده می شوند. این نوع مواد معمولاً در مقابل آب، اسید و مواد نفتی مقاوم می باشند. باید در اجرای كاشی كاری مواردی مثل تراز، شاقول و قائمه بودن زوایا رعایت شود و به هنگام استفاده از دوغاب ماسه سیمان كه با سایر ملات ها به خصوص گچ و خاك و كاه گل چسبندگی ندارند قبلا باید دیوار به كمك ملات سیمان ساخته و یا اندود شده باشدو در اجرای كاشی كاری باید كلیه نكات آجر چینی مورد نظر قرار گیرد.

كاشی
خاك رس، نسبت به كانی ذاتی خود، به گروه كائولین ALO2, 2SO2,2H2O و و هالوزیتها al2o ,2SO2,4h2o ومونت مورفوفیت تشكیل شده است. كاشیها، بهترین مصالح موافق از نوع سرامیك می باشند كه هم ارزان و هستند و هم استحكام و ظرافت و زیبایی آنها ذخیره كننده است. كاشی، دارای انواع مختلف ساده، برای سینه دیوار و انحنا دار برای شروع و انتهای نبشها و نوع مخصوص قرنیز كه كاشی را با حالت زیبایی، به سرامیك یا موزائیک و سنگ كف می رساند، می باشد. كاشیها به صورت رنگارنگ و نقاشیها و صور مشبك و برجسته و یا یك طرح یا در كل به صورت تابلو و نوشته و غیره ساخته می شوند. كاشی در كارخانجات كاشی سازی، با لعاب و رویه زدن و پختن در جا، با استحكام و اندازه های مختلف ساخته می شود. لعابها معمولاً از كایولین، كوارتز، فلدسپاتها و با اضافه كردن گچ و اكسید آهن گرفته می شود كه برای لوله های فاضلاب و غیره مصرف و در مورد رنگها از اكسیدهای فلزات استفاده می شود. این مجموعه ها به صورت پودر آهن شده وبا دستگاه روی كاشی كشیده می شود و در كارخانه خشك و پخته می شوند و این عمل كاشی را ضد آب می كند. برای ممكن ساختن چسبندگی كاشی با ملات، آن را 5/1 تا 2 میلیمتر برجسته می سازند. كاشی با ابعاد 10×10 الی 40×40 برای دیوارهاست. از جمله سایر موارد، نمی توان به مواردی نظیر كاربردهای بهداشتی مثل وان و روشویی و موارد دیگر كه پس از لعاب دادن، بر روی آنهاكارهای اضافه، انجام می گیرد و به صورت سبك و تمیز در می آیند، اشاره كرد. كاشیهای دیواری حداقل 6 میلیمتر و حداكثر 10 میلیمتر ضخامت دارند تا انقباض نداشته باشند كاشیها را 100 درجه گرما داده و فورا داخل آب 20-18 درجه قرار می دهند، در این قسمت احتمال ترك برداشتن آزمایش می شود.
كاشیها در دمای 1250- 1200 درجه پخته شده و سپس از دادن لعاب، آنها را دوباره 1260 – 1100 درجه حرارت می دهند. كاشیها طبق بند 7-4-2 – آیین نامه سازمان برنامه، از لحاظ نداشتن نقص، درجه یك و با داشتن چند خال 2/1 میلیمتر در رویه و لبه درجه 2 واگر این اشكالات 3-2 میلیمتر باشد درجه 3 خوانده می شوند.
خمیر چسب كاشی و سرامیك به جای بتن ماسه یا دوغاب
این ماده بصورت آماده قابل تحویل است برای نصب كاشی و سرامیك بر روی دیواره های بتنی و گچی و سیمانی و انواع قطعات پیش ساخته و سطوح قدیمی كاشی كاری شده، یعنی كاشی روی كاشی و سرامیك روی سرامیك و یا هر سطح آماده ای، مورد استفاده قرار می گیرد.
خمیر چسب كاشی بر پایه رزینهای صنعتی با كیفیت مورد لزوم ساخته می شود و برای نصب كاشی و سرامیك داخل ساختمان ها مورد مصرف قرار می گیرد این چسب پس از ساخته شدن در مقابل نفوذ آب، رطوبت و عوامل جوی، حرارت و یخبندان كاملا مقاوم می باشد از دیگر مشخصات این چسب این است كه نصب كاشی و سرامیك را بسیار آسان نموده و دارای قدرت چسبندگی فوق العاده ای بر روی سطوح و خاصیت الاستیك كافی و انعطاف پذیری و مقاوم در قبال نشست، مخصوصاً ساختمان های بلند و در مورد تنش های ساختمانی، لرزش و انقباض و انبساط ساختمان می باشند از دو طریق سنتی و دوغابی و لقمه چسب موجود كه باعث تجمع حشرات مضر می باشند بهداشتی و یا صرفه تر می باشد.
میزان و طریقه مصرف :
مقدار مصرف بستگی به میزان سطح زیر كار ( زیر سازی) دارد. هرچه سطح صاف و گونیایی تر باشد، مقدار مصرف كمتر می شود. بهتر است چسب را با ماله دندانه دار بصورت افقی و عمومی چند بار به سطح كشیده آنگاه به دقت كاشی را نصب كرد. در سطوح صاف و یكنواخت میزان مصرف 2 كیلوگرم بر متر مربع می باشد. پس از كشیدن چسب روی سطح دیوار، در دمای معتدل ( حدود 20 درجه سانتیگراد ) بهرت است حداكثر ظرف مدت 20 دقیقه، نصب انجام گیرد اگر دیرتر از این مدت زمان اجرای نصب صورت گیرد بعلت پوسته، بصورت قشر نازكی، گیرش می نماید و اگر دیر تر از این مدت زمان، اجرا نصب صورت گیرد بعلت پوسته، بصورت قشر نازكی، گیرش می نماید و اگر در چنین شرایط نصب انجام شود، اجرا كامل نبوده و قابلیت چسبندگی صحیح نمی باشد. كاشی وسرامیك ها بر روی سطوح تا مدت 2 ساعت قابلیت جابجایی دارد. دمای محیط باید درحدود 20 درجه سانتیگراد باشد و اگر درجه حرارت كافی نباشد باید محیط گرم شود، سپس شروع به ا جرا كنیم. حداقل 60% در صد كاشی باید آغشته به خمیر یا چسب به دیوار بارشد. در حالت چسباندن كاشی بر روی كاشی قدیمی باید با نوك چكش تیشه دار، كاشی قدیمی را مضرس نمود تا كار با كیفیت مطلوب صورت گیرد. شرایط نگهداری و انبار داری با هوای معتدل و به دور از یخبندان 5 ماه می باشد.
پودر چسب كاشی و سرامیك :
مشخصات : پودر چسب كاشی وسرامیك بر پایه سیمان و سایر مواد شیمیایی متشكله تولید شده و به منظور نصب كاشی و سرامیك در كف یا دیواره های سیمانی مورد استفاده قرار می گیرد.
خواص : پودر مورد بحث، در مقابل نفوذ آب مقاوم بوده و به همین سبب می تواند جهت نصب كاشی وسرامیك در كف آشپزخانه، حمام، دستشویی و هر محلی در ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد.
شرایط كار : به دلیل وجود مواد شیمیایی تا 5+ درجه سانتیگراد قابل مصرف می باشد و در صورت كم بودن درجه حرارت، یا احتمال كاهش دمای هوا در 24 ساعت آینده، باید از اجرای كاشی كاری صرف نظر نموده و یا محیط را گرم نگه داشت، پودر كاشی و سرامیك پس از خشك شدن دارای مقاومت در برابر حرارت از 30- تا 120 درجه سانتیگراد می باشد.
مقدار و طریقه مصرف : برای مصرف چسب پودری، باید قبلا یك پیمانه آب را داخل ریخته و سه پیمانه پودر را در حال بهم زدن اضافه نموده و پس از 15 دقیقه، خمیری صاف و یكدست بدست می آید. زمان منتظر ماندن پیشنهادی تا ظاهر شدن خواص مواد مختلف شیمیایی كه در چسب پودری و جود دارد ضروری است.
توصیه لازم :
چسب آماده شده در مدت كمتر از یك ساعت، باید مصرف شود، در غیر اینصورت خشك شده وخراب می شود. مقدار مصرف، بستگی به صاف یا ناصاف بودن زیر سازی دارد ولی در حالت معمولی 3 كیلوگرم برای یك متر مربع می باشد پس از انتقال بر روی سطح حداكثر تا 20 دقیقه باقی خواهد ماند پس از آن آن به علت تشكیل پوسته مخصوص بر روی آن حالت چسبندگی را از دست می*دهد. ماله مورد نیاز چسب پودری و خمیری شانه*ای مخصوص بوده و از طرف شركت سازنده تحویل می*گردد. چسب پودری در كیسه*های 25 كیلویی به بازار عرضه می شود.

سرامیك
مواد آجر و سرامیك و كاشی تقریباً به هم شباهت دارند و جزو سنگهای مصنوعی محسوب می گردند سرامیك از مواد خام و معمولاً سنگهای رسوبی كه بیشتر از 40% Al2O3 دارند ساخته می*شود. سیلكات آلومینیوم بی آب mAl2O3nSiO2 كه خواصشان با Fe, Ca , K , Mg, NA مقداری فرق می كند، *به طور كلی خاك رس در دمای بیشتر از نقطه ذوب (80-1350 درجه) جزو طبقه نسوز قرار می گیرد. ارزیابی كیفی مواد خام رابطه نزدیكی با منشأ آنها دارد كه هدف كار مهندسین می باشد خاكهای رس به نام رس آجر پزی جوشی با تخلخل لعابدار چینی و سرامیكی وجود دارند. ذرات كوارتز فلدسپات، *میكا و دیگر كانیها رس را غنی می*كنند و بدون آن رس ضعیف خواهد بود. سرامیك از انواع خاك رس ساخته می*شود و منظور از درست كردن گلی است كه اول حالت پلاستیك داشته و پس از پخته شدن به صورت سنگ درآید اضافه كردن بازالت و بلندیت و گرانیت حدود 8% و حدود 2% كرمیت آن برای ریخته گری خوب است. آجر بنایی تنبوشه های كف و سوراخ دار برای زهكشی و سفال پوشش پشت بام ها از انواع سرامیك هستند كاشیهای ضد اسید و موارد مختلف تزیینی مخصوصاً به صورت كاشی معرق و تشت و گلدان و غیره از انواع سرایك می*باشند. سرامیك توپر و ظریف سبك به صورت نماكاری كناره بخاریها، فرش كف، مقره شمع و وسایل بهداشتی مثل كاسه توالت و دستشویی وشبه موزائیك و حتی كاسه و بشقاب ساخته می*شوند به نوع سبك آن خاك اره مخلوط می كنند كه بعد از پخته شدن سوراخ دار می*ماند و از خاكهای کائولن و رس و بان شیت (سرشو) و بگزیت و غیره كه به ترتیب از پوسیده شدن سنگهای آذرین فلدسپاتهای گرانیتی دیوریتی و گابرووگنایس و پرفیر كه آب باران با CO2 هوا و اكسید كربن CO2H2 بتدریج پوشانیده است سنگهای كلسیم سدیم و كالیم به صورت سیلیكاتهای آلومینیومی مانده كه حدودا 50 درصد ماسه كارتزی دارد و برای خالصی آن را می شویند یا در ماسه شورهای گردنده درون آب می چرخانند و این آب کائولن ها را در حوضچه ها ته نشین كرده و صاف و خالص می کنند كه در این صورت حدود 42 درصد سیلیس SiO2، 40% اكسید آلومینیوم دارد كه در 750-450 درجه الی الی 800 درجه آب شیمیایی آن تبخیر شده و سخت می شود و حرارت آن با ازدیاد رس و اكسید آهن بالا رفته تا 1200 درجه می*رسد. بهترین سرامیك از این نوع خاك بدست می*آید. در سردشت، دره آستارا، فومن و.... خاكهای فوق وجود دارند. سرامیك انواع پوكه حدود 5% آب می*مكد و سخت (سرامیك ) – كه كمتر آب جذب می*كند را شامل می*شود. در فونداسیون تا سقف ساختمان در مراحل مختلف مصرف دارد. سرامیك رنگهای مختلف سفید و زرد روشن دارد. نوع سفید كه پرسلن (Porcelain) خوانده می شود دارای دو گونه دیر ذوب و زود ذوب است. گونه دیر ذوب آن دارای مواد اضافه شده اكسید آهن و كوارتز و ماسه و سایر مصالح می*باشد. محصولات آنها در آجرنما، سرامیك، موزائیک كف و لوله*های فاضلاب مصرف دارد گونه زود ذوب آن كه كوارتز و ماسه و آهك و مواد آلی اضافه شده دارد در آجرهای سوراخدار و سبك مصرف می*شود. درجه پلاستیسیته سرامیك به دانه بندی رس مربوط می شود و با كم كردن مواد ماسه ای زیاد می*شود. درشت آن كه ماسه*ای است 15/0 تا 5 میلیمتر و ریز آن تا 005/0 تا 15/0 میلیمتر می*باشد. سرامیك ضد حرارت و صدا از تفاله كوره های بلند با فوران بخار و هوا فشرده و بر پایه مواد دولومیت و آهك رس دار و شیست و رس آهكی بوجود می*آیند، تفاله ها دارای اكسیدهای Na2O2, NaO2, K2O2, P2O5, S, PbO, ZnO, FeS, Al2O3 ,TiO2, SiO2, CaO2 , CaO, MgO, MnO, Ca, N, Cu, F , Fe2O3, CeO3 می باشد با 24 حرف قرنها نوشته بوجود آمده با چند علامت رایانه، قدرتهای محاسباتی میلیاردی حاصل شده با مواد بالا در كیفیتهای مختلف حرارت*ها و درصدهای متعدد، می*شود بی*نهایت تركیب درست كرد، برای این است كه هزاران سال است این كار شروع شده و ادامه دارد و هر كس به دنبال بررسی سرامیكهای عهد عتیق و گذشته است.