مساجد و آرامگاه به سبک معماری آذری
مساجد و آرامگاه به سبک معماری آذری
[برای مشاهده لینکها ابتدا در سایت عضو شده و وارد نام کاربری خود شوید. برای عضویت اینجا کلیک کنید...]: شیوه آذری، سبکی در معماری ایرانیِ پس از اسلام است که به آذربایجان منسوب است. این شیوه، سبک مغول یا ایرانی - مغول نیز نامیده می شود و در دورهٔ حکومت ایلخانان بر ایران (۶۵۴-۷۳۶ق /۱۲۵۶ -۱۳۳۶م) رواج یافت.
محمدکریم پیرنیا در مقاله «سبک شناسی معماری ایران» (۱۳۴۷) سبک های معماری را به زادگاه های آنها نسبت داده و از «سبک آذری» نام می برد.
این سبک را میتوان بر معماری اسلامی ایرانی در دوره ایلخانان (مغول) منطبق ساخت. دونالد ویلبر «معماری سلجوقی» (شیوه رازی) را شکل ابتدایی «سبک ایلخانی» می داند و خود معماری سلجوقی را برگرفته از سبک پیش از اسلام معماری ساسانی می داند، به ویژه در شکل و نسبت های گنبدها.
پیرنیا می نویسد پس از اینکه هولاکو در سال ۶۵۷ق/۱۲۵۹م در مراغه مستقر شد، معماری ایرانی ترقی کرد و در پی دگرگونی های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در جامعه، سبک رازی (معماری دوره سلجوقی) نیز تغییر کرد و «سبک آذری» زاده شد. سبک آذری از مراغه آغاز شده و با نام «سبک مغولی» به تبریز و سلطانیه و سپس به سراسر ایران و خارج ایران رفت و روز به روز درخشان تر شد. در اوج سبک آذری، شاهکارهای معماری زمان جانشینان تیمور به ویژه شاهرخ (۸۰۷-۸۵۰ق/۱۴۰۴-۱۴۴۶م) بنا شدند. پیرنیا سبک آذری را بر معماری دو دوره ایلخانی و تیموری منطبق میسازد اما بیشتر پژوهشگران، هنر و معماریِ دو دوره مغول (ایلخانی) و تیموری را دو دوره مختلف جدا از یکدیگر دانسته اند.
مسجد بی بی خانم
مسجد بی بی خانم یکی از بناهای بنام سمرقند است. بی بی خانم نام همسر تیمور بود. تیمور پس از لشکرکشی خود به هندوستان، تصمیم گرفت مسجدی بزرگ را در پایتخت کشور بزرگ خود، سمرقند بسازد.
دیوار خارجی این بنا ۱۶۷ متر درازا و ۱۰۹ متر پهنا و بلندترین نقطه آن (نوک گنبد) ۴۰ متر بلندی و ورودی آ ن هم ۳۵ متر بلندی دارد. قرآن مرمری بزرگی هم در حیاط آن است.
تیمور با غنایم زیادی که (۹۰ فیل آنها را حمل می کردند) از هند در سال ۷۷۸ خورشیدی آورده بود خیلی زود دستور ساخت مسجد را داد و در ۵ سال ساخت مسجد به پایان رسید.
بدلیل سرعت زیاد در ساخت این مسجد، بنای آن استحکام کافی را نداشت و بتدریج در سال ها و سده های پسین دچار آسیب های زیادی شد (ببینید). در پی زلزله سال ۱۲۷۶ خورشیدی، بخش زیادی ازین بنا فروریخت. در سال ۱۳۵۳ این مسجد بازسازی شد.
در جلوی این مسجد بازار سمرقند قرار دارد که با گذشت سده های زیاد دگرگونی چندانی نیافته است.
[برای مشاهده لینکها ابتدا در سایت عضو شده و وارد نام کاربری خود شوید. برای عضویت اینجا کلیک کنید...]
ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــ
گور امیر: آرامگاه تیمور نخستین پادشاه گورکانی
گور امیر آرامگاه تیمور نخستین پادشاه گورکانی و موسس این سلسله که در بیشتر سرزمین های آسیا حکومت می کرده، است. آرامگاه گور امیر امروزه در سمرقند ازبکستان واقع شده است. معماری این بنا به صورت، شیوه آذری است. بنای معروف به گور امیر از آثار ارزشمند کشور ازبکستان است و به خاطر پیوستگی که با قبر تیمور لنگ دارد، معروف ترین اثر در گنجینه معماری سمرقند به حساب می آید. این بنا در سال ۸۰۷ هجری احداث شد. گنبد و بارگاه این بنا با کاشی کاری ایرانی مزین است. در واقع تاریخچه این بنا بسیار پیچیده تر از آن است که تصور می شده است.
قرار بود این مقبره یادبود در وسط مجتمع مدرسه و خانقاهی که تیمور دستور ساخت آن را برای بزرگداشت برادرزاده محبوبش، محمد سلطان، متوفی در سال ۱۴۰۳ داده بود قرار گیرد. تیمور کارهای ساختمانی این بنا را تا زمان مرگش در سال ۱۴۰۵ زیر نظر داشت. در این زمان بنا به صورت یک مقبره خانوادگی درآمد که اکثر سلاطین عمده تیموری در آن دفن شده اند.
ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــ
مسجد جامع یزد
مسجد جامع یزد به شیوه یک ایوان در دل کویر است و در طی حدود یکصد سال و سه دوره بنا شده است. پایه های اصلی مسجد را ساسانیان و بنای فعلی مسجد، از لحاظ شیوه معماری متعلق به دو دوره موسوم به آذری دانسته اند. بنای گنبد خانه متعلق به دوره ایلخانی و سر در رفیع مسجد را متعلق به زمان شاهرخ و دوره تیموری دانسته اند. این بنا از لحاظ خوابیدگی گنبد، سردر رفیع و بلند و همچنین کاشی کاری زیبا و منحصربه فرد، شهرت دارد.
این مسجد یکی از زیباترین مساجد دورهٔ تیموری است که از نظر کاشی کاری، سَردَر رفیع، مناره ها و کتیبهٔ آن در عداد زیباترین شاه کارهای معماری قرن نهم هجری قمری است. گرچه ساختمان اصلی مسجد را به قبل از دورة تیموری نسبت می دهند ولی ساختمان فعلی بر طبق کتیبه های موجود نشان می دهد که در دورهٔ تیموری بنا گردیده است. کتیبه های مسجد یکی به خط کوفی آجری و دیگری به خط ثلث سفید روی کاشی لاجوردی است.
در متن کتیبة سَردَرْ، نام شاهرخ تیموری و سلطان جهانشاه و تاریخ ۸۶۱ هجری قمری خوانده می شود. بنای کنونی مسجد با وسعتی حدود 10 هزار مترمربع مشتمل بر سَردَر ورودی و جلوخان، صحن وسیع، رواق های جانبی صحن، ایوان، گنبدخانه و شبستانهای طرفین آن، شبستان بزرگ ستوندار، کتابخانه، تزیینات غنی و زیبا و کتیبه ها و سنگ نوشته های تاریخی و غیر تاریخی است.
این مسجد به چند دلیل حایز اهمیت است: نخست آن که قدیمی ترین نمونهٔ معماری است که طی قرن نهم هجری قمری، در معماری مذهبی ناحیه یزد از آن تقلید شده است؛ این طرح مرکب از یک مقصورهٔ گنبددار و یک شبستان مستطیل بلند و کشیده است. دیگر ویژگی مهم بنا کاربرد وسیع تاق های سراسری (تاق و تویزه) در شبستان هاست که با کاشی معرق همراه است. نکتهٔ قابل توجه دیگر در ساختمان مسجد جامع یزد، مسالهٔ ایجاد روشنایی غیر مستقیم به وسیلهٔ انعکاس نور از گچ سفید گنبد و دیوارهاست.
همچنین تزیینات داخل و خارج گنبد، نمای خارجی- داخلی ایوان اصلی و محراب زیبای آن که از قسمت های مهم مسجد به شمار می رود، بی نهایت ارزنده و جالب است.
ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ــــــــــ
[برای مشاهده لینکها ابتدا در سایت عضو شده و وارد نام کاربری خود شوید. برای عضویت اینجا کلیک کنید...]
