مقدمه
طراحي معماري به نيازمند است تا پاسخگوي يك عملكرد مناسب باشد. پلكان وسيله معمول دستر در بين طبقات ساختمان است.پلكان روشها و سيستمهايي را بايد طوري ساخت كه امكان دسترسي اسان و راحت ساده و ايمني را توسط پله ها به بالا و پايين فراهم سازد.
تعريف پله
پلكان يك راه ارتباطي است كه دو سطح مختلف را به هم ارتباط مي دهد و انسان با انرژي خود ان را طي مي كند .در واقع پله تكيه گاهي براي پا هنگام بالا رفتن است.
انواع پله
1- فرم پله
2-جنس پله
3-كاربري
فرم پله:
1- راه پله مستقیم
2- راه پله با پله های مایل
3- راه پله 4/1 چرخش در بالا
4- راه پله 4/1 چرخش در پایین
5- راه پله 4/1 چرخش در بالا و پایین
6- راه پله 4/1 چرخش در بالا و پایین در جهت مخالف
7- راه پله مستقیم با پاگرد
8- راه پله مستقیم با 4/1 دور چرخش
9- راه پله مستقیم با نیم دور چرخش
10- راه پله پاسگی همراه با چرخش
11- راه پله با ستون پله باز با پاگرد
12- راه پله سلطنتی
13- راه پله با سه پلکان مستقیم و یک پاگرد
14- راه پله با چهار پلکان
15- راه پله قوسی
16- راه پله سبدی با پاگرد
17- راه پله نیم دور چرخش
18- راه پله بیضی
19- راه پله حلزونی یا مارپیچی
20- راه پله هندسی
از نظر جنس:
1- پله های چوبی
2- پله های فولادی
3- پله های سنگی
4- پله های بتنی
5- پله های پلکسی
6- پله های چوبی-فلزی
از نظر كاربري:
در اين بخش پله ها از نظر كاربرد در موقعيت مكاني مورد بررسي قرار مي گيرند. اين مبحث شامل دسته بندي هايي است كه در زير به آن اشاره مي كنيم.
1) پله هاي آموزشي
2) پله هاي اداري
3) پله هاي تجاري
4) پله هاي فرار
5) پله هاي مراكز تفريحي
6) پله هاي بيمارستان
7) پله هاي هتل
8) پله هاي شهري
9) پله هاي مسكوني
10) پله هاي بيروني
اجزاء پله
1- كف پله:
به سطح فوقاني پله گفته مي شود،يعني محل گذاشتن كف پا براي بالا رفتن يا پايين آمدن از پله.
2- ارتفاع پله:
فاصله عمودي كف هاي دو پله متوالي را ارتفاع پله مي گويند.ميزان تغييرات ارتفاع پله به مكان و موقعيت پله بستگي دارد.
3- پيشاني پله:
به قطعه عمودي كه ميان دو كف پله متوالي قرار مي گيرد گفته مي شود
گونه پله: 4-
سطـح بغـل پلـه را مي گوينـد.
عرض پله: 5-
به فاصله بين گونه هاي پله گفته مي شود و به مكان و تعداد استفاده كنندگان از پلكان بستگي دارد.
لب پلـه: 6-
پيش آمدگي كف پله از پيشاني ،لب پله ناميده مي شود. وجود آن موحب بزرگ تر شدن كف پلـه مي شود.
شيار كف پلـه: 7-
در كف پله شيار هايي در امتداد عرض پله ايجاد مي كنند. اين شيار ها از ليز خوردن افراد جلوگيري مي كنند.
8- رديف يا خيز پلكـان :
به مجموعه پله هاي متوالي بين دو اختلاف سطح رديف پله گفته مي شود. در هر رديف پله حداقل سه پله متوالي وجود دارد.
خط مسير پلـه : 9-
اين خط محل شروع و ختم پله را مشخص مي كند. خط مسير پله در روي پلان و وسط عرض پله ها مشخص مي شود .
خط شـيب پلـه : 10-
اين خط ، لبه پله هاي يك رديف پله را به يكديگر وصل مي كند.
زاويه شـيب پلـه : 11-
به زاويه بين شيب پله با افق ، زاويه شيب پله گفته مي شود . زاويه شيب پله رابطه مستقيم با ارتفاع پله و رابطه معكوس با كف پله دارد.
12- حجم پلـه :
به ضخامت سقف زير يك رديف پله گفته مي شود.
طول پلـه : 13-
به طول افقي يك رديف پله گفته مي شود يعني از لبه اولين پله تا انتها كف آخرين پله در يك شيب .
پا گـرد : 14-
ايستگاه ما بين پله ها كه براي رفع خستگي ساخته مي شود به پاگرد پله معروف است و حداقل برابر عرض يك كف پله است.
15- نرده پلـه :
وسيله اي است كه براي جلوگيري از سقوط اشخاص ، در طرفين رديف پله ها نصب مي شود.
16- دست انداز پلـه :
اين وسيله بر روي نرده و به موازات خط شيب پله نصب مي شود .
17- چشم پلـه :
به فاصله بين دو رديف پله گفته مي شود .(يعني شكاف بين دو بازوي پلكان)
سيستم ساختاري :
در اينجا پله ها بر حسب جنسيت و پايه و اساس هايي كه براي نصب ساختار آنها استفاده مي شوند دسته بندي شده اند.
الف) موادي كه براي ساختار پلكان استفاده مي شوند.
ب) سيستم نصب و نگهداري پله ها
الف) موادي كه براي ساختار پلكان استفاده مي شود
1) فولاد
2) بتن
3) سنگ
4) چوب
5) پلكسي
پله هاي فولادي:
ساختار فولادي متشكلند از شمشيري هايي كه از صفحات فولادي فشرده ساخته شده اند. اين پله ها سبكتر از انواع ديگر پله هستند و تنظيم مقاومت در برابر آتش براي اين پله ها خيلي مهم است.
پله هاي بتني:
شكل معمول پلكان بتن مسلح به صورت پلكان ½ گردش مي باشد . در اكثر ساختمان هاي دو طبقه به عنواع پلكان دسترسي يا فرار استفاده مي شود.
پله هاي سنگي:
امروزه به خاطر كمبود و قيمت بالاي سنگ طبيعي اين نوع پله ها از سنگ ريختگي يا بتن ساخته مي شوند. پله ها را مي توان با همان رويه طبيعي سنگي يا بتني باقي گذاشت اما معمولا از نوعي پوشش استفاده مي شود تا سطح ضد لغزشي به وجود آيد.
پله هاي چوبي:
پله هاي چوبي عمر مفيد كوتاهي دارند و در برابر آتش سوزي هم مقاومت كمي دارند اما با روشهاي كامل سازي مي توان تا حد مشخصي آنها را مقاوم كرد. رشته پلكانهاي چوبي در واقع پلكان سنتي خانه هاي دو يا چند طبقه اي هستند كه در آنها مسئله مقاومت در برابر آتش سوزي استفاده از پلكان بتني را ضروري نمي سازد.