اسمانخراش چرخنده

شهر «مل مو» در كشور سوئد از جمله شهرهايي است كه برنامه هاي توسعه بسيار دقيقي در آن اجرا شده است. به طوري كه پس از بررسي هاي فراوان و دقيقي كه به وسيله معماران و شهرسازان اروپايي صورت گرفت، برج «Turning Torso» (دومين برج بلند قاره اروپا) توسط «سانتياگو كالاتروا» معمار برجسته اسپانيايي طراحي شد و ساخت آن پس از سه سال در اواخر سال ۲۰۰۵ ميلادي به پايان رسيد.
با آغاز پروژه ساخت برج ۵۵ طبقه Turning Torso، سوئدي ها به ويژه مردم شهر مل مو بي صبرانه منتظر افتتاح و آغاز به كار اين برج ۱۹۵ متري بودند. اين برج بلندترين ساختمان مسكوني كشور سوئد است كه در راستاي طرح«West Harbour» سوئد ساخته شد. اين برج با الهام از حركات طبيعي بدن انسان توسط كالاتروا، ابتدا در قالب يك مجسمه سنگي و سپس در قالب يك معماري hi-tech (تكنولوژي سطح بالا) طراحي شد و اكنون نيز همخواني كاملي با بافت جديد اطراف خود دارد.
سانتياگو كالاتروا نقاش، مجسمه ساز و مهندس معمار زبردستي در طراحي ساختمان است كه دورانديشي او در پيش بيني سيستم سازه برج ها، مهمترين عامل موفقيت او است.
اين برج از ۹ مكعب ۵ طبقه تشكيل شد كه اين ۹ مكعب با نود درجه چرخش، نماي منحصر به فردي را ايجاد كرده است. مكعب اول و دوم مخصوص دفاتر اداري- تجاري و بقيه مكعب ها مخصوص واحدهاي مسكوني است كه البته سالن هاي ورزشي، استخر، جكوزي و تالارهاي پذيرايي هم جزء آنها است. طرح استثنايي اين برج تاكنون دو جايزه ويژه بهترين طرح معماري برج هاي مسكوني و يك جايزه بهترين طرح سازه بتني را تصاحب كرده است. از آنجايي كه اين برج يكي از ساختمان هاي معروف جهان است، مي بايست امكانات رفاهي مناسبي را هم در اختيار ساكنان خود قرار دهد؛ چرا كه اجاره ۵ هزار يورو به ازاي هر متر مربع يك واحد مسكوني يا تجاري اين برج امكانات خاصي را هم مي طلبد.
تمامي واحدهاي اين آسمانخراش، تجهيز شده به لوكس ترين مبلمان و وسايل است. ضمن اينكه تجهيزات به كار رفته در واحدهاي اين برج ساخت شركت هاي معتبر بوش آلمان و فيليپس هلند است.
از جمله امكانات رفاهي قابل توجه اين برج اداري- مسكوني در اختيار داشتن شبكه كامپيوتري داخلي است كه ساكنان اين آسمانخراش به وسيله آن مي توانند به تمامي شبكه هاي كامپيوتري مركز تجاري، خدماتي، تفريحي و... در داخل اين برج دسترسي داشته و از امكانات آنها به عنوان عضوي از مجموعه Turning Torso با خدمات ويژه استفاده كنند. در ضمن يك شبكه اينترنت پرسرعت (دو گيگابايتي) و همچنين انشعاب تلويزيون كابلي ويژه اين برج هم از امكانات ارتباطي قابل ذكري است كه در اختيار ساكنان Torso است.
جالب اينكه در اين آسمانخراش، ساكنان هر واحد مي توانند در هر لحظه كه بخواهند به وسيله سيستم مانيتورينگ اختصاصي شان از ميزان مصرف آب، برق و ساير انرژي هاي مورد استفاده مطلع شوند.
گرچه معمار اسپانيايي با همكاري مشاوران خود، يك سيستم منطقي و مقاوم براي طرح اين شاهكار معماري هاي تك در نظر گرفته بود ولي بدون شك اجراي سازه چنين برجي نيازمند تحقيقات و محاسبات علمي پيچيده يي است.
اساس طراحي و سيستم سازه اين آسمانخراش براساس نتايج به دست آمده از آزمايش هاي دشوار «تونل باد» انجام شده روي ماكت اين برج در دانشگاه وسترن شهر انتاريو كانادا تعيين و سپس به وسيله مهندسان ارشد سازه طراحي و محاسبه شده است.
طرح نخست، عبارت بود از يك فونداسيون حجيم بتني به طول ۳۰ متر و ضخامت ۷ متر كه به وسيله ستون هاي ويژه يي به ارتفاع ۱۸ متر بر پي اصلي اين برج قرار گرفته و به پايين ترين سطح آسمانخراش متصل شده است. اين ستون ها به منظور مقاومت در برابر فشارهاي جانبي زمين توسط تيرهاي بتني به يكديگر متصل شده اند.
در مركز اين فونداسيون استثنايي، يك سازه بتني لوله يي شكل قرار دارد كه با قطر داخلي ۵/۱۱ متر به عنوان محور و هسته مركزي كل آسمانخراش به ارتفاع ۱۹۵ متر قرار گرفته است.
ضخامت ديواره اين سازه لوله يي شكل كه آسانسورها و راه پله اين برج را در خود جاي داده و تحمل بار اصلي برج برعهده آن است، روي فونداسيون ۴/۳ متر و در بالاترين نقطه برج ۶/۰ متر است.
كف تمامي طبقات برج كه ضخامت سازه يي كمتر از ۳۰ سانتي متر دارد، به صورت يك لوح بتني يكپارچه به هسته مركزي متصل است.
انتقال نيروي هاي جانبي وارد بر ساختمان نيز برعهده سازه فولادي ۸۲۰ تني است كه در گوشه برج قرار گرفته است.
اين سازه ساخت شركت هاي اسپانيايي است و به وسيله شركت دانماركي «Promecon» نصب شده است كه نيروهاي جانبي وارده را به واسطه ديوارهاي سازه يي طبقات به هسته مركزي منتقل مي كند.
در واقع در زير فونداسيون برج يك صخره سنگي قرار دارد كه بستر بسيار مناسبي براي احداث اين آسمانخراش بزرگ است و ستون هاي استفاده شده در فونداسيون اين برج به اندازه ۴ متر در اين صخره سنگي فرو رفته اند.
پس از اجراي شبكه ۶۰۰ تني فولادي فونداسيون، عمليات بتن ريزي پي برج به وسيله تجهيزات توليد شده در دو كارخانه نروژي و در مدت سه شبانه روز پياپي انجام شد و ۵۱۰۰ مترمكعب بتن در اين بخش برج استفاده شد.
نكته جالب در زمينه كنترل دماي اين حجم از بتن ها است؛ چرا كه بتن در مدت زمان رسيدن به مقاومت و گيرايش، در اثر فعل و انفعالات شيميايي، مقداري گرما آزاد مي كند كه در چنين شرايطي سرد شدن سطح خارجي و گرم ماندن لايه داخلي موجب ايجاد ترك هايي در بتن مي شود و اين امر از استحكام و مقاومت نهايي بتن مي كاهد. با توجه به ضخامت ۷ متري اين فونداسيون، قبل از اجراي طرح مهندسان سازه شرايط بتن ريزي را توسط كامپيوتر شبيه سازي كردند تا شرايط دماي بتن در طول اين مدت تحت كنترل باشد.
اجراي هسته لوله يي شكل برج هم توسط قالب هاي فلزي لغزنده انجام شد، به اين صورت كه پس از بتن ريزي هر طبقه از اين هسته، اين قالب فلزي مركب به وسيله جك هاي هيدروليك به طبقه بالا منتقل مي شد.
بتن ريزي كف و ديوارهاي برج هم پس از اتمام ساخت هر طبقه از هسته مركزي به وسيله قالب هاي فلزي مثلثي كه در كنار يكديگر شكل مربع كف را تشكيل مي دهند، انجام شد. در عمليات بتن ريزي هسته مركزي هم، در كف طبقات و ديوارهاي اين برج از تكنولوژي Self- compacting يا بتن خودفشرده شونده استفاده شده كه در اين روش نيازي به متراكم كردن بتن ريخته شده به وسيله دستگاه هاي ويبراتور نيست.
از جمله كارهاي حساس و پيچيده ساخت اين آسمانخراش، اجراي نماي آن بود كه نيازمند دقت بسيار بالايي بود. نماي ساختمان متشكل از ۲۸۰۰ پنجره و ۳۱۰۰ پانل آلومينيومي است كه در زمان طراحي نما، آزمايش هاي فراواني در مورد شيوه به كارگيري آنها انجام شد كه نتيجه آن، ايجاد جداره يي مستحكم در برابر وزش بادهاي تند، تبادل حرارت و جلوگيري از نفوذ صدا و رطوبت است. ضمن اينكه نحوه اتصال سازه فولادي به سازه بتني اين برج نيز توسط متخصصان دانشگاه وسترن دانشگاه كانادا طراحي و شبيه سازي شد و با همكاري بهترين متخصصان اروپايي، امريكايي و كانادايي اين برج زيبا و استثنايي در سوئد بنا نهاده شد.