بزرگان معماری جهان : فرانک گری

[Ar Sa]

فرانک گری معمار مشهور کانادایی/آمریکایی معاصر است.


او در سال ۱۹۲۹ م در خانواده*ای یهودی در کانادا (تورنتو محله فرانک گلدبرگ)دیده به جهان گشود.


او در سال ۱۹۴۷ م به همراه خانواده اش به لس آنجلس مها جرت کردودر دانشگاه کالیفرنیای جنوبی به تحصیل در رشته معماری پرداخت.


در سال ۱۹۵۶ م در دانشگاه هاروارد به تحصیل در رشته برنامه*ریزی شهری پرداخت و همزمان در دفتر ویکتور گروئن مشغول به کار شد.


او اکنون شهروند ایالات متحده و ساکن لس آنجلس است.


در کارهای اولیه گری می*توان تاثیراتی از معماران سوئیس و فرانسه به خصوص لکوربوزیه مشاهده کرد این تاثیرات را تا سال ۱۹۷۲ می*توان در کارهای گری مانند استفاده از فرمهای هندسی ساده مشاهده کرد. به طور کلی در کارهای گری نوعی تندیس گرائی را می*توان مشاهده کرد چه در توسعه خانه همسرش ۱۹۸۷ تا موفق*ترین کارش در سبک فولدینگ موزه هنرهای معاصر بیلبائو


او معتقد است:


من آثار هنرمندان را نگاه میکنم و هنر را به مثابه وسیله*ای برای الهام خودم میپندارم و سعی میکنم تحت تاثیر هیچ فرهنگی نباشد در هر کارم روشهای جدید را جستجو میکنم. برای من قانون و قاعده محدود کننده وجود ندارد و اصولا مرزی بین درست و نادرست نمیدانم.


گری از پیشگامان عرصه معماری فولدینگ می*باشد .ما به ازای علمی زبان معماری فولد، نظریات بحران و تداوم است. بحران یا فروپاشی در تبدیل سریع ازحالتی به حالت دیگر، مانند آب به یخ یا بخار، تجلی می*کند. بحران یا به دو پاره شدن می**انجامد یا به پیچیده شدن، در هم فرو رفتن و در هم تنیدن که مضمون معماری فولد است.


در این معماری که گویی در حال فرو ریختن و کج شدن است، ترتیب پلان، نما و مقطع با هم اشکال ابهام آمیزی همانند کریستالها میآفرینند.


این بازی را گری با در هم ریختن زبانهای مختلف معماری و ترکیب آنها آغاز کرده است. در بنای موزه ویترای او در وایمار آلمان، که در کارهای آیزنمن تاثیرگذاشت، اجزای معماری مکعبهای در هم تنیده و دفرمه و کج و کوژند. از همین رو بعضی معماری او را جانور گونه و کرم گونه نامیده*اند. در کل می*توان گفت معماری گری یک معماری شخصی و غیر تقلیدی است و بدون برنامه خاص و یک نوع عدم قطعیت در اکثریت پروژه*های گری دیده می*شود.


کارهای گری به ترتیب زمانی: -Merriweather Post Pavilion, and Rouse Company Headquarters, Columbia, Maryland, USA (1974) -Loyola Law School, Los Angeles, California, USA (various buildings, 1978-2002) -Santa Monica Place, Santa Monica, California, USA (1980) -Edgemar Retail Complex, Santa Monica, California, USA (1984) -Chiat/Day Building, Venice, California, USA (1985-1991) -Vitra Design Museum. Weil am Rhein, Germany (1989) -Frederick Weisman Museum of Art, University of Minnesota, Minneapolis, Minnesota, USA (1990) -Iowa Advanced Technology Laboratories, University of Iowa, Iowa City, Iowa, USA (1987-1992) -Center for the Visual Arts, University of Toledo, Toledo, Ohio, USA (1993) -American Center, Paris, France (1994) -The Dancing House (“Fred and Ginger”), Prague, Czech Republic (1995) -Guggenheim Museum Bilbao, Bilbao, Spain (1997) -Der Neue Zollhof, Düsseldorf, Germany (1999) -Vontz Center for Molecular Studies, University of Cincinnati, Cincinnati, Ohio, USA (1999) -DG Bank building, Pariser Platz 3, Berlin, Germany (2000) -Experience Music Project, Seattle, Washington, USA (2000) -Gehry Tower, Hanover, Germany (2001) -Issey Miyake, Flagship Store, New York, New York, USA (2001) -Peter B. Lewis Building, Weatherhead School of Management, Case Western Reserve University, Cleveland, Ohio, USA (2002) -Richard B. Fisher Center for the Performing Arts, Bard College, Annandale-on-Hudson, New York, USA (2003) -Maggie’s centre, Dundee, Scotland (2003) -Walt Disney Concert Hall, Los Angeles, California, USA (2003) -Ray and Maria Stata Center, Massachusetts Institute of Technology, Cambridge, Massachusetts, USA (2004) -Pritzker Pavilion, Millennium Park, Chicago, Illinois, USA (2004) -MARTa, Herford, Germany (2005) -IAC/InterActiveCorp West Coast Headquarters, Sunset Strip, West Hollywood, California, USA (2005)


جوایزی که او تا کنون دریافت کرده است از این قرارند: •Arnold W. Brunner Memorial Prize in Architecture, American Academy of Arts and Letters (1977) •Pritzker Architecture Prize (1989) •Wolf Prize in Art (Architecture), Wolf Foundation (1992) •Praemium Imperiale Award for Architecture, Japan Art Association (1992) •Dorothy and Lillian Gish Award (1994) •National Medal of Arts (1998) •Friedrich Kiesler Prize (1998) •Gold Medal, American Institute of Architects (AIA) (1999) •Gold Medal, Royal Institute of British Architects (RIBA) (2000) •Gold Medal for Architecture, American Academy of Arts and Letters (2002) •Companion of the Order of Canada (2002)


همچنین او دارای ۱۲ دکترای افتخاری از دانشگاههای مختلف می*باشد که بدین شرحند: •Of Visual Arts; California Institute of the Arts (1987) •Of Fine Arts; Rhode Island School of Design (1987) •Of Engineering; Technical University of Nova Scotia (1989) •Of Fine Arts; Otis Arts Institute (1989) •Of Humanities; Occidental College (1993) •Whittier College (1995) •Of Architecture; Southern California Insitute of Architecture (1997) •Of Laws; University of Toronto (1998) •University of Edinburgh (2000) •University of Southern California (2000) •Yale University (2000) •Harvard University (2000)


گری در کنار کار حرفه*ای تا سال ۱۹۹۸ در دانشگاه نیز تدریس میکرد:


۱۹۷۹ – The William Bishop Chair, Yale University 1982 – Charlotte Davenport Professorship in Architecture, Yale University 1984 – Eliot Noyes Chair, Harvard University 1985 – Charlotte Davenport Professorship in Architecture, Yale University 1987 – Charlotte Davenport Professorship in Architecture, Yale University 1988 – Charlotte Davenport Professorship in Architecture, Yale University 1989 – Charlotte Davenport Professorship in Architecture, Yale University 1996 – Visiting Scholar, Federal Institute of Technology; Zurich, Switzerland 1998 – Visiting Professor, University of California at Los Angeles


پس از اینکه جایزهٔ پریتزکر (Pritzker) به فرانک گری تعلق گرفت، آدا لوئیز در باره اش نوشت:


ریسک می**کند، روی بند راه می**رود و مرز محدودیت هارا می**شکند. بناهای او روشنائی اند و طرح های زنده نشانگر این مهم که چگونه چیزی که ظاهرا کم اهمیت است می**تواند با بکارگیری خلاقیت شکلی نو و بی نظیر بیابد. او هنر معماری را به صورتی به کار می**برد که در عین زیبایی قابلیت استفاده داشته باشد. او معماری را در بی زمان*ترین معنایش و با شیوهٔ مخصوص به خود به کار می**گیرد. او می**رود به قلب هنر زمان با برداشت ها و فناوری عصر حاضر و بینشهایی که عمیقا بیانگر عصر حاضر است.


روند طراحی و اجرا


آثار گری به طور کلی نتیجه یک روند طولانی طراحی است که با استفاده از اسکیسهای متعدد، مدلهای کامپیوتری و ماکتهای بزرگ حاصل شده است. اسکیسها و نمودارهای اولیه به مدلهای فیزیکی با مقیاسهای مختلف تبدیل و این مدلها در نهایت به ساخت ماکتهای کامل میانجامد.


نکته بسیار جالب در روند طراحی گری در استفاده از رایانه در این روند است. بر خلاف سایر معماران که از نرم افزارهای معمول دوبعدی و سه بعدی مانند CAD و۳DsMAX برای کارهای خود استفاده می*کنند گری از نرم*افزار کاتیا (CATIA) که یک نرم*افزار مربوط به طراحی جامدات است استفاده کرد. این نرم افزار بیشتر برای طراحی خودرو و هواپیما و محاسبات پیچیده بدنه*های مختلف کاربرد دارد و هماهنگی بسیار عالی با سایر نرم افزارها دارد. کاتیا سطوح را تحلیل و بر اساس محدودیت سازه*ای، کارکردی و اقتصادی پروژه آن را تصحیح میکرد. داده*های عددی که به این ترتیب بدست میآمدند بار دیگر بر روی یک مدل پیاده می*شدند تا حجمها کنترل شوند و در صورت لزوم تغییر کنند. این رفت وبرگشت بین مدلهای مطالعاتی و داده*های دیجیتال بنیاد شکلی پروژه را به وجود میآورند. سپس از داده*های کامپیوتر برای تهیه پلانهای ساخت موزه استفاده شد. بنا به گفته یکی از دست اندرکاران اجرای پروژه همه چیز توسط کاتیا کنترل و هدایت می*شود. کاتیا به ما اجازه خلاقیت می*دهد.


میتوان گفت از دلایل استفاده از کاتیا دقت فوق العاده آن و سازگاری آن با دیگر نرم*افزارها می*باشد. به عنوان مثال در پروژه تالار موسیقی والت*دیسنی، برای طراحی سازه اجرایی مشکلات فراوانی وجود داشت. با توجه به پیچیدگی اتصالات سازه*ای و عدم وجود زوایای قائمه در آن، کارتهیه نقشه*های اجرایی و جزییات اتصالات یکی از مهمترین و پیچیده*ترین قسمتهای پروژه بود.


برای تهیه جزئیات اجرایی دقیق از نرم افزار سه بعدی XSTEEL که قابلیت تهیه انواع جزییات فولادی را داراست استفاده شد و در حدود ۸۰ درصد از کار تهیه جزییات اتصالات سازه*ای پروژه با آن انجام گرفت. این نرم افزار قابلیت ارتباط متقابل با کاتیا را داراست که گری از آن برای طراحی استفاده کرده بود. برای مثال ابتدا طرح در کاتیا تهیه می*شد سپس XSTEEL با استفاده از آن مقاطع و اندازه*ها را مشخص میکرد سپس اطلاعات داده شده دوباره به کاتیا منتقل می*شد.
در اجرا نیز کاتیا راهگشای بسیاری از مشکلات بود. دوربینهای Total station با استفاده از اطلاعاتی که از این نرم*افزار می*گرفتند خطوط اجرایی را مشخص میکردند.


سازه فلزی این ساختمان برای تولید در کارخانه توسط کاتیا برنامه ریزی شد و پانلهای نما نیز توسط دستگاه CNC که مستقیما با رایانه و CATIA کنترل می*شدند تهیه شد.


بنا به گفته گری «کاملترین» استفاده از کاتیا را در طراحی و ساخت پانلهای نما کردند که باعث صرفه جویی زیادی در زمان پروژه شد.


در نهایت می*توان گفت گری با استفاده از نرم افزارها و سخت افزارهای موجود ثابت کرد «غیرممکنها متعلق به گذشته هستند».


موزه Experience Music Project با ۲۱۰۰۰ ی فولادی و آلومینیومی به اشکال هندسی نامنظم ساخته شده است. و طراحی و ساختمان آن توسط برنامه*های رایانه*ای ۲D و ۳D انجام گرفته است.


Doug Winn مدیر پروژه می**گوید: در چنین کار عظیمی که شباهت به هیچ بنایی ندارد، طراحی یک چیز است و ساخت چیز دیگر. بنا وقتی شروع به کارکرد نمی*دانست در نهایت چه به دست خواهد آمد. مجبور بودیم در عمل تغییرات زیادی به آن بدهیم و همهٔ دست اندر کاران – طراحان مهندسین تولیدکنندگان مواد و لوازم و غیره- در پروسهٔ کار تغییر را به عنوان یک نورم پذیرفتند و سازه بنای تالار موسیقی والت دیسنی به عنوان پیچیده*ترین سازه دنیا شناخته شد و این خود موید کار مشکل و فرایند پیچیده ساخت و طراحی ان است.
شکل*ها و مصالح
مصالحی که غالبا در کارهای او مشاهده می*شود صفحات فلزی به خصوص تیتانیم، پلاستیکهای رنگ شده، زنجیرها و کابلها و فولاد و به کارگیری پانلهای مشبک است. فرمهای تیز گوشه دار ،صفحات متداخل، سطوح مواج و منحنی را می*توان از عناصر ثابت کار گری دانست بناهای تندیس وار، فرمهای منحنی، پلکانهای خارجی، مصالح نمای فلزی استفاده فراوان از مواد گوناگون، پنجره*های بی قاعده و مرکزگریز از نشانه*های کارهای او می*توان بر شمرد.
نظرات دیگران درباره او


مارتین پاولی در کتاب تئوری و طراحی در دومین عصر ماشین، در انتقاد از کارهای گری ساختمان اداری ویترای را چنین توصیف می*کند: «دیوانگی معمارانه، ناقص الخلقه، لاک پشت فلزی، بسیار مبتذل با مصالح ارزان*قیمت، ساختمان حقیر و بی بهایی که بسیار گران تمام شده است. همچنین اشکال موجدار و منحنی که در شکل بیرونی تالار کنسرت لوس آنجلس گری منعکس شده، موجب شده منتقدان آن را «ساختارشکنی آشغال» یا «معماری زمین*لرزه*ای» و«معماری شکسته پکسته» لقب دهند.


منتقدان قایل به سرهم بندی و کلاژ در کارهای گری هستند. به نظر گری اشیا به ظاهر بی ارزش در کنار همجواری با یکدیگر ارزش پیدا می*کنند و همین معرف زیباشناسی مدرن است. به طور کلی آثار گری نظرات مخالف و موافق بسیاری را برانگیخته ولی در نگاهی کلی می*توان او را در انجام اهداف زیباشناسانه مدرن خود و همچنین ساخت ساختمانهای تندیس*وار مدرن بسیار موفق دانست به طوری که مشاهده می*شود شهر کوچک بیلبائو با اجرای موزه خود اکنون به شهری معروف و گردشگری بدل گشته است.