تعاریف اساسی روسازی و راهسازی

آبرو
هر سازه*ای، غیر از پل، كه برای تخلیه آب از زیر راه ساخته می*شود.

آسفالت حفاظتی
پخش قیر در راههای خاكی شنی، آسفالتی و بتنی و بلافاصله پخش سنگدانه بر روی آن، یا قیرپاشی بدون سنگدانه، و یا پخش آسفالت اسلاری سیل، و یا آسفالت متخلخل، آسفالت حفاظتی نامیده می*شود.
آسفالت سرد
آسفالت سرد از اختلاط مصالح سنگی یا قیرهای محلول، یا قیرآبه*ها و یا قطران در دمای محیط تهیه و در همین دما پخش و متراكم می*شود.
آسفالت متخلخل
آسفالت متخلخل از اختلاط قیر با سنگدانه*های شكسته دارای دانه*بندی باز، در كارخانه آسفالت تهیه می*شود.
اساس
قشری از مصالح سنگی با مشخصات فنی و به ضخامت معین كه بر روی بستر آماده شده راه و یا لایه زیراساس، به منظور تحمل بارهای وارده از لایه*های بالاتر روسازی قرار گیرد، قشر اساس نامیده می*شود.
اساس شنی
عبارت است از مصالح شكسته شنی با مشخصات فنی معین كه به ابعاد هندسی مورد نظر بر روی قشر زیراساس و یا بستر روسازی قرارگیرد.
اساس قیری
مخلوطی از مصالح سنگی و قیر با مشخصات فنی و به ضخامت معین كه بر روی بستر آماده شده راه و یا لایه زیراساس، به منظور تحمل بارهای وارده از لایه*های بالاتر روسازی قرار گیرد، قشر اساس قیری نامیده می*شود.
اساس ماكادامی
مخلوطی از سنگ كوهی و یا سنگهای رودخانه*ای شكسته به اندازه*های مشخص و پخش آن بر روی قشر آماده شده سطح راه برابر ابعاد، اندازه*ها و ضخامتهای مشخص شده در نقشه*ها.
اندود سطحی (تك*كت)
پخش یك لایه بسیار نازك قیر محلول یا قیرآبه روی سطح آسفالتی یا بتنی به منظور آغشته نمودن سطوح مزبور و ایجاد چسبندگی با قشر آسفالتی كه متعاقباً روی آن پخش می*شود، اندود سطحی یا تك*كت نامیده می*شود.
اندود نفوذی (پریم*كت)
پخش یك لایه قیر محلول با كندروانی (ویسكوزیته) كم یا متوسط در سطح شنی راه (بستر روسازی راه یا زیراساس و یا اساس)، اندود نفوذی یا پریم*كت نامیده می*شود.
اندودهای آب*بند (سیل*كت)
اجرای آسفالتهای حفاظتی بر روی انواع رویه*های آسفالتی و یا بتنی موجود، به منظور آب*بندی، افزایش خاصیت نفوذناپذیری، اصلاح آسیب*دیدگیهای سطحی، بهسازی موقت و افزایش عمر بهره*برداریها، اندود آب*بند یا سیل*كت نامیده می*شود.
بازیابی روسازی آسفالتی
بازیابی روسازی آسفالتی، استفاده مجدد از آسفالتهای قدیمی است كه قبلا كاربرد اولیه خود را به انجام رسانده است. این عمل معمولاً پس از انجام پاره*ای فعل و انفعال بر روی آسفالتهای قدیمی صورت می*گیرد.
بتن آسفالتی با دانه*بندی باز
عبارت است از مخلوط قیر و مصالح سنگی با دانه*بندی باز كه مناسب برای بالا بردن اصطكاك روسازی مرطوب می*باشد.
بتن آسفالتی با دانه*بندی متراكم
عبارت است از مخلوط قیر و مصالح سنگی با دانه*بندی پیوسته مناسب برای شرایط محلی با كاهش فضای خالی و افزایش مقاومت و عمر بیشتر.
بستر روسازی راه
سطح تمام شده خاكی راه كه مصالح لایه*های روسازی بر روی آن قرار می*گیرد.
بهسازی و روكش آسفالتی
مرمت و اصلاح انواع آسیب*دیدگیهای سطحی و سازه*ای روسازیهای آسفالتی، شامل: تعمیرات سطحی، اجرای روكشهای تقویتی، بازیافت و یا تركیبی از این عملیات بهسازی نامیده می*شود.
پل
سازه فلزی یا با مصالح ساختمانی برای عبور راه، راه آهن و یا پیاده از روی آب یا مسیر راهی دیگر.
پی*كنی ابنیه فنی
پی*كنی ابنیه فنی عبارت است از كندن محل پی پایه*ها، دیوارها، زهكشیها، با دست و یا بیل مكانیكی (یا وسایل مشابه) طبق رقوم مندرج در نقشه*های اجرایی و به دستور دستگاه نظارت.
تخلیه آبهای سطحی
عبارت است از احداث نهرها، و آبروهای باز و یا بسته، لوله*گذاریهای سطحی، انحراف و تنظیم و كنترل جریان آب انهار و رودخانه*ها و اجرای سایر كارهای تكمیلی، طبق نقشه*های اجرایی و دستورات دستگاه نظارت.
خاك مسلح
خاك مسلح عبارت است از مجموعه خاك و جوشنها كه به صورت نوارهای افقی در خاك قرار می*گیرند و پوسته كه بتنی یا فلزی است و نمای خاك مسلح را تشكیل می*دهد.
داربست
سازه*ای موقت است كه برای نگهداری قالب*بندی، سكوهای كار و تحمل بارهای حین اجرا برپا می*شود. مشتمل بر شمع*بندی، پایه*های قائم، صفحات افقی، بادبندها، زیرسری*ها و نظایر آن.
راه انحرافی
راهی موقت برای عبور ترافیك در زمان قطع عبور از بخشی از راه.
روسازی
روسازی راه سازه*ای است كه بر روی آخرین لایه متراكم شده خاك زمین طبیعی، خاكریزیها یا كف برشهای خاكی و یا سنگی كه به طور كلی بستر روسازی نامیده می*شود، قرار می*گیرد.
زهكشی
زهكشی عبارت است از لوله*گذاریهای سطحی و زیرزمینی، مصرف زه*های سنگی و یا خرده*سنگی، انحراف و تنظیم و اجرای سایر كارهای تكمیلی، طبق نقشه*های اجرایی و دستورات دستگاه نظارت.
زیراساس
قشری از مصالح سنگی (و یا مخلوطی از مصالح سنگی و مواد افزودنی) با مشخصات فنی معین و به ضخامت مشخص كه بر روی بستر راه (ساب*گرید) به منظور تحمل بارهای وارده از قشرهای بالای روسازی قشر اساس قرار گیرد، قشر زیراساس نامیده می*شود. زیراساس معمولاً اولین لایه از ساختمان روسازی راه را تشكیل می*دهد.
زیراساس شنی
مصالح شنی با مشخصات فنی معین تهیه و بر روی بستر روسازی راه حمل و به ضخامت مورد نظر پخش و سپس طبق شرایط فنی آبپاشی و كوبیده می*گردد. قشر حاصله، زیراساس شنی نامیده می*شود.
سنگ پشت كار
قطعه سنگی است كه در پشت نما به كار می*رود و مستقیماً در برابر عوامل جوی قرار ندارد.
سنگ توكار
قطعه سنگی است كه در داخل بنا به كار برده می*شود.
سنگ دوكله و یا سرتاسری
قطعه سنگی است كه تمام ضخامت بنا را در بر می*گیرد.
سنگ راسته
قطعه سنگی است كه طول اصلی آن در امتداد نمای بنا قرار می*گیرد.
سنگ كله
قطعه سنگی است كه طول اصلی آن در داخل بنا قرار می*گیرد.
سنگ نبش
قطعه سنگی است كه در گوشه بنا به كار برده می*شود.
سنگ نما
قطعه سنگی است كه در نمای بنا به كار برده می*شود. این قطعه باید دارای ریشه كافی بوده تا در ضمن مقاومت در برابر عوامل جوی، استحكام بنا را هم تامین نماید.
شانه راه
آن قسمت از كف راه كه برای توقف اضطراری وسایل نقلیه اختصاص داده شده است.
شیب عرضی
عبارت است از شیب عرضی سطح راه و در مسیرهای مستقیم اغلب معادل 2% می*باشد.
شیب عرضی روكش
حداقل شیب عرضی روكش در مسیرهای مستقیم 5/1% و حداكثر 3% ولی حداقل شیب عرضی برای مسیرهای بیش از دو خط عبور در یك جهت 2% می*باشد. شیب عرضی جاده خاكی و یا بدون روسازی 5/2% تا 5% است.
طاقهای با دور تمام
طاقهایی كه انتهای قوس طاق به حالت عمودی روی پایه*ها قرار گرفته باشد.
طاقهای نیم*خیز
طاقهایی كه با طاق به حالت مایل و با شیب 1و 2 روی پایه قرار گرفته باشد.
عملیات خاكی
عبارت است از كلیه كارهای لازم برای تمیز كردن بستر و حریم راه، خاكبرداری و خاكریزی خاك، سنگ و یا سایر مصالح، از و یا در مسیر و یا محدوده راه در منطقه عملیات طرح، طبق نقشه*های اجرایی و یا برابر دستورات دستگاه نظارت.
قالب
سازه*ای موقت برای در بر گرفتن بتن قبل از سخت شدن و كسب مقاومت كافی برای تحمل بار بتن.
قرضه جانبی
قرضه*ایست موجود در حریم قانونی راه و در صورت بلامانع بودن در نزدیكی و مجاورت حریم راه.
قرضه موضعی
قرضه*ایست كه از منابع مناسب موجود در طول راه و با رعایت حداقل فاصله حمل تعیین می*شود.
قرضه منتخب
قرضه*ایست متشكل از مصالح رودخانه*ای و یا كوهی و یا مصالحی با مشخصات معین كه از منابع خاص تأمین می*شود.
كنترل فرسایش
عبارت است از ایجاد فضای سبز و یا تثبیت خاك با قیرآبه و یا پوشش با بتن پاشیده و شیب*بندی به منظور كاهش از دست رفتن خاك به علت آب یا باد.
مدیریت روسازی راه
عبارت است از تمامی فعالیتهای مربوط به طراحی، ساخت، نگهداری، ارزیابی مداوم، ترمیم، بهسازی و یا بازسازی روسازی شبكه راهها. مدیریت روسازی راه مجموعه*ای است از ابزار و روشها كه علاوه بر سازماندهی به شبكه روسازیها به تصمیم*گیری برای دست یافتن به برنامه*های درازمدت مؤثر و اقتصادی برای نگهداری روسازیها در سطحی قابل قبول، كمك می*كند.
مجموعه قالب*بندی
مجموعه*ای كه برای نگهداری بتن در شكل مورد نظر به كار می*رود، مشتمل بر رویه قالب، بدنه قالب، پشت*بندها، كلافها، چپ و راستها و نظایر آن.
میانه راه
آن قسمت از عرض راه كه در حد فاصل (بین) مسیر رفت و برگشت قرار گرفته و مسیرهای رفت و برگشت را از هم جدا می*كند.