ماکت سازی » آموزش ماکت سازی با چوب بالسا
چوب بالسا یکی از متریالهای رایج در ساخت ماکت میباشد
از مزایای کار با بالسا میتوان :
1-بافت و طرح چوبی آن
2- نرمی بالسا باعث میشود که انواع عملیات شکل دهی اعم از بریدن،خم کردن،ساییدن و... به سادگی بر روی آن امکانپذیر باشد.
3- سبک بودن . وزن بسیار کم و مقاومت بالای بالسا باعث محبوبیت این متریال در بین سازندگان هواپیماهای مدل گشته است.
4- قطرهای مختلف بالساکه عبارتند از (در بازار ایران) : 0/5-1-1/5-2-3-4-5-6-8-10-15-20-25-30 میلیمتر گستره مناسبی برای انتخاب در اختیار ماکت ساز قرار میدهد.
از مشکلات کار با این متریال نیز میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1- نرمی و شکنندگی بیش از حد که در قطرهای کم کار با آن را بسیار حساس میکند و اندک بیتوجهی باعث از بین رفتن قطعه میشود
2 - عرض ناکافی ورق های بالسا. از آنجا که بالسا در ورقهایی به ابعاد 10*100 و 10*90 سانتیمتر عرضه میشود در بسیاری از موارد پوشاندن سطوحی با عرض بیشتر از 10 سانت دردسر ساز است و باعث دو تکه شدن قطعه میگردد که در نهایت به زیبایی کار لطمه میزند.
3- ناهمگن بودن بافت چوب . بالسا به دلیل منشا طبیعی آن دارای بافت و رنگ ناهمگنی میباشد که در برخی موارد (به خصوص برش لیزر) باعث مشکلاتی میگردد.
4- برش لیزری بالسا تنها تا قطر 8mm قابل انجام است . در قطرهای بالاتر لبه های کارمیسوزد و مقعر میگردد .سوختگی های شدید لبه کار باعث بلا استفاده شدن قطعه میگردد.
چوب بالسا از كجا مي آيد؟
درختان بالسا بطور طبيعي در جنگلهاي باراني و مرطوب آمريكاي مركزي و جنوبي رشد ميكنند. بازه منطقه اي كه درختان بالسا در آن ميرويند ، از جنوب به گواتمالا و از شمال تا بوليوي گسترش مي يابد. اما كشور كوچك اكوادور در ساحل غربي آمريكاي جنوبي، منبع اصلي چوب بالسا با كيفيت مناسب هواپيماهاي مدل در جهان بشمار ميرود.
چوب بالسا چگونه رشد ميكند؟
چيزي به شكل يك جنگل كامل از درختان بالسا وجود ندارد. اين درختان بطور منفرد و يا در گروههاي بسيار كوچك و بسيار پراكنده در جنگل ميرويند. براي صدها سال به درخت بالسا بعنوان يك درخت هرز و بي ثمر نگريسته ميشد. تكثير اين درختان بوسيله رشد صدها دانه كه بوسيله باد در جنگل پراكنده ميشوند صورت ميگيرد. هر كدام از دانه ها بواسطه پرهائي كه دارد، بوسيله باد حمل ميشود، درست بروشي كه دانه هاي قاصدك بوسيله باد حمل ميشوند. دانه ها بالاخره به خاك مي افتند و بوسيله خاشاك جنگل پوشيده ميشوند. دانه ها در آنجا جمع ميشوند و ميمانند تا روزي كه آفتاب از ميان شاخ و برگ درختان نفوذ كرده و به زمين بتابد و باعث شروع رشد دانه ها شود. هر جائي كه سوراخي در ميان شاخ و برگها براي عبور نور خورشيد ايجاد شود، خواه توسط انسان و يا بواسطه مرگ يك درخت ديگر، بالسا شروع به رشد ميكند و مانند علف بالا مي آيد. در خلال زمان، درختان قويتر به رشد خود ادامه ميدهند و درختان ضعيفتراز بين ميروند. هنگامي كه درختان بالغ ميشوند، تنها يك يا دو درخت كامل و بالغ را ميتوان در 100 متر مربع جنگل پيدا نمود.
چقدر طول ميكشد تا يك درخت بالسا رشد كند؟
درخت بالسا خيلي سريع رشد ميكند (مانند اكثر درختان بي ثمر). شش ماه بعد از دانه گذاري، ضخامت تنه درخت حدود 5/2 تا 5/3 سانتيمترو بلندي آن حدود 3 تا 5/3 متر ميشود. در سن 6 تا 10 سال، درخت آماده بريدن است. در اين زمان قطر آن به 30 سانتيمتر تا حدود 1 متر و ارتفاع آن به 18 تا 27 متر ميرسد. اگر به آن اجازه داده شود كه به رشد خود ادامه دهد، چوبهاي تازه اي كه در قسمت خارجي ميرويند بسيار سخت خواهند شد و درخت از قسمت مياني شروع به پوسيدن خواهد كرد. درختاني كه به رشد ادامه ميدهند به قطر حدود 180 سانتيمتر هم ميرسند ولي قسمت بسيار كمي از آنها قابل استفاده خواهد بود. برگ درخت بالسا شباهت بسيار زيادي به برگ انگور دارد فقط خيلي بزرگتر است. هنگامي كه درخت جوان است، طول اين برگها به حدود 120 سانتيمتر ميرسد. هرچه درخت پيرتر ميشود، اين برگها رفته رفته كوچكتر ميشوند تا به حدود 20 تا 25 سانتيمتر ميرسند. بالسا يكي از معدود درختاني در جنگل است كه شكل برگ بسيار ساده اي دارد. اين ويژگي به تنهائي بالسا را از ساير درختان متمايز ميكند.
يك پرستار عالي
طبيعت بطور آشكار درخت بالسا را بعنوان يك درخت پرستار براي حفاظت از درختاني با رشد كندتر، در مقابل حرارت شديد خورشيد، در خلال سالهاي ابتدائي حياتشان در نظر گرفته است. مثلا در ناحيه اي كه جنگل بواسطه طوفان يا ساير حوادث طبيعي تخريب شده است، درختان بالسا بسرعت بالا آمده و شروع به رشد ميكنند و در مدت كوتاهي به قد بلندي ميرسند. رشد سريع آنها و اندازه بسيار بزرگ برگهاي آنها در طول سالهاي اوليه زندگيشان، سپر و حفاظي براي درختان كوچكترو با رشد كمتر ايجاد ميكند. هنگامي كه اين درختان به اندازه اي بزرگ شدند كه بتوانند خودشان به حياتشان ادامه دهند، درخت بالسا شروع به مردن ميكند. بدون شك، رشد سريع درخت بالسا، اندازه بزرگ برگهاي آن كه بتدريج كوچكتر ميشوند و طول حيات نسبتا كوتاه اين درخت، آن را به يك پرستار عالي در اكوسيستم جنگل تبديل كرده است.
درختان بالسا چگونه بريده ميشوند؟
در حالي كه طبيعت درختان بالسا را بعنوان يك پرستاربا عمر كوتاه بكار گرفته است، بشر بالاخره كشف كرد كه اين درخت يك منبع فوق العاده باارزش است. شروع واقعي استفاده از چوب بالسا به دوران جنگ اول جهاني باز ميگردد كه متحدين بدنبال يك جايگزين مناسب با فراواني بالا براي چوب پنبه بودند. تنها نكته منفي استفاده از بالسا، كار طاقت فرساي لازم براي بريدن و خارج كردن آن از جنگل بود و هنوز نيز هست. چون اين درختان بطور انفرادي و پراكنده در جنگل ميرويند، امكان استفاده از روشهاي چوب بري صنعتي و با مقياس بالا براي بريدن آنها فراهم نيست. تنها روش بريدن آنها، استفاده از روش قديمي Paul Bunyan است كه عبارت است از انداختن درختان با تبر، كشاندن آنها به نزديكترين رودخانه، بستن آنها به هم بشكل كلك و سپس انداختن كلكها به رودخانه براي ارسال آنها به محل چوب بري در قسمتي از مسير رودخانه.
تيم برش درخت معمولا از دو بومي اكوادوري كه هركدام به يك تبر اسپانيائي مجهز شده اند تشكيل شده است. بخاطر شرايط منطقه، تيم برش فقط ميتواند دو درخت را در روز تا كنار رودخانه حمل كند. در قسمت چوب بري، تنه درختان بصورت خام به قطعات بزرگ برش ميخورد و بدقت خشك ميشود و سپس به كارخانه هاي ساخت مدل حمل ميگردد. بقيه برشها به قطعات كوچكتر، در كارخانههاي مدل با دقت بالا صورت ميگيرد.
بخاطر چرخه سريع رشد درختان بالسا، كيفيت و سبكي چوب حاصل بستگي مستقيم به سن درخت بالسا در زمان بريدن آن دارد.
چرا چوب بالسا اينقدر سبك است؟
راز سبكي چوب بالسا را فقط ميتوان با ميكروسكوپ مشاهده نمود.سلولهاي چوب بسيار بزرگ بوده و داراي ديواره نازكي هستند و در نتيجه نسبت بخشهاي جامد به بخشهاي خالي چوب، حداقل ممكن است. اكثر چوبها داراي ماده پلاستيك مانندي بنام Lignin هستند كه سلولها را بهم متصل نگه داشته است. در بالسا اين ماده بسيار كم و در حداقل است.تنها 40 درصد حجم يك تكه بالسا را مواد جامد تشكيل ميدهد.براي اينكه درخت بالسا مقاومت لازم براي ايستادن در جنگل را داشته باشد، طبيعت درون سلولهاي چوب را با آب پر ميكند و اين باعث ميشود كه چوب محكم شود، مانند لاستيك ماشين كه پر از هوا باشد. درخت بالسا تا پنج برابر مواد چوب در خودش آب دارد در حالي كه اكثر چوبهاي سخت ديگر، مقدار بسيار كمي آب در مقايسه با مواد جامد چوب دارند. بنابراين چوب درخت بالسا بايد بعد از بريدن بدقت خشك شود. روند خشك كردن تنه درخت حدود دو هفته طول ميكشد تا اينكه رطوبت چوب فقط به شش درصد برسد. اين پروسه همچنين باعث كشته شدن هر گونه باكتري يا حشره موجود در درون چوب نيز ميگردد.
چوب بالساي خشك شده چقدر سبك است؟
چوبهاي بالساي آماده شده، مانند آنچه در كيتهاي هواپيماهاي مدل ميبينيد، وزنهاي مختلفي دارند. وزن آنها ميتواند از 0.06 تا 0.38 گرم در سانتيمتر مكعب متغير باشد. اما چوبي كه بطور تجاري در ساخت هواپيماهاي مدل بكار ميرود، بين 0.09 تا 0.28 گرم در سانتيمتر مكعب وزن دارد.وزن بين 0.12 تا 0.19 را بعنوان وزن متوسط در نظر ميگيرند و بيشتر در دسترس است. وزن 0.09 يا كمتر بسيار كمياب است و گاهي نيز اصلا نميتوان آن را پيدا كرد.
آيا بالسا سبكترين چوب در جهان است؟
نه. اكثر مردم متعجب ميشوند وقتي ميشنوند كه از نظر گياهشناسي، چوب بالسا سومين يا چهارمين چوب سبك در دنيا است. اما چوبهائي كه سبكتر از بالسا هستند، بسيار شكننده و ضعيفند و بدرد هيچ كار عملي نميخورند. برخي از انواع سبكترينها ، اصلا شباهتي به چوب، آنطور كه ما تصور داريم ندارند و بيشتر شبيه يك گياه علفي شكل هستند. تنها بالسا است كه مقاومت و سبكي را با هم دارد. در واقع اغلب اوقات از بالسا بعنوان قويترين چوب نسبت به وزنش ياد ميشود. در مقايسه با وزن، چوب بالسا از كاج و حتي بلوط هم محكمتر است.
انتخاب بالسا براي ساختن مدل
اكثر فروشگاهها، چوب بالسا را در شكلهاي ميله، ورقه و بلوك بفروش ميرسانند كه اگر شما قصد ساختن يك مدل از ابتدا را داريد، ميتوانيد قطعات مورد نيازتان را از ميان آنها انتخاب كنيد. بدون شك بخاطر ماهيت چوب بالسا، اين قطعات داراي وزنهائي خواهند بود كه اندكي باهم متفاوتند. هنگامي كه ميخواهيد قطعات مورد نيازتان را براي خريد انتخاب كنيد، بايد مورد كاربرد نهائي آنها را در ذهنتان داشته باشيد. بطور منطقي بايد از قطعات سبكتر در قسمتهائي كه استرس كمتري را متحمل ميشوند استفاده كنيد و از قطعات سنگينتر در بخشهاي مهمتر كه استرس بيشتري بر آنها وارد ميشود استفاده نمائيد.
درخت بالسا درختی بزرگ و پهن برگ از خانواده پنیرکیان است که در آمریکای لاتین می*روید . منطقه رویش این درخت از جنوب مکزیک تا جنوب برزیل است . بالسا درختی سریع الرشد است و تا ۳۰ متر بلند می*شود . این درخت معمولا همیشه سبز است . درخت بالسا بر اساس شکل و پهنی برگ*ها جزو درختان «سخت*چوب» به شمار می*رود ولی چوب آن سبک ترین چوب تجاری جهان است .
درختان بالسا از سن شش تا ۱۰ سالگی برای تولید الوار انداخته می*شوند . چوب بالسا هرچند بسیار سبک است ولی دارای کیفیت*هایی مانند استحکام، سفتی و قابلیت کار است . رنگ چوب سفید تا زرد روشن و گاهی قهوه*ای است . وزن چوب بالسا بطور متوسط ۱۶۰ کیلوگرم در متر مکعب است . (برای مقایسه : چوب بلوط ۷۲۰ کیلوگرم در متر مکعب است.)
۹۵ درصد از کل تولید جهانی چوب بالسا مربوط به کشور اکوادور است . در سال*های اخیر ۶۰ درصد از کل تولید چوب بالسا از جنگل*های مصنوعی این درخت که به همین منظور ایجاد شده*اند به دست آمده*است .
سودمندی*ها
ساختار سلولی خاص چوب بالسا آن را برای مواد عایق کاری ( سردخانه*ای ) مناسب ساخته*است . از چوب بالسا برای ساخت ماکت هواپیما و ماکت انواع پل برای آزمایش*های علمی استفاده می*شود . علاوه بر اینها از این چوب برای ساخت برخی دیواره*های داخلی هواپیما، بخشی از پره*های توربین*های بادی، قابکاری، جلیقه*های نجات، برخی وسایل ماهیگیری، راکت تنیس، تخته موج سواری، بخش*هایی از قایق*های تفریحی و وسایل دیگر استفاده می*شود . خاک اره بالسا نیز به عنوان پرکننده سبک وزن در پلاستیک*ها به کار می*رود .
منبع :naghsh-negar.ir - iranpardis.com
