چگونگی اجراء و نصب پیچهای مهاری
ابتدا دلایل استفاده از صفحه كف ستونی و بولت را توضیح می دهیم :
ستونهای یك ساختمان اسكلت فلزی، نقش انتقال دهنده بارهای وارد شده را به فونداسیون (به صورت نیروی فشاری، كششی، برشی یا لنگر خمشی) به عهده دارند. در این میان، ستون فلزی با صفحه ای فلزی كه از یك سو با ستون و از سوی دیگر با بتن درگیر شده است روی فونداسیون قرار می گیرد.
با توجه به اینكه ستون فلزی به علت مقاومت بسیار زیاد تنشهای بزرگی را تحمل می كند و بتن قابلیت تحمل این تنشها را ندارد؛ بنابراین صفحه ستون واسطه ای است كه ضمن افزایش سطح تماس ستون با پی، سبب می گردد توزیع نیروهای ستون در حد قابل تحمل برای بتن باشد. كار اتصال صفحه زیر ستونی با بتن بوسیله میله مهار (بولت Bolt) صورت می گیرد و برای ایجاد اتصال، انتهای آن را خم می كنیم و مقدار طول بولت را محاسبه تعیین می كنیم. تعداد بولت هابسته به نوع كار از دو عدد به بالا تغییر می كند، حداقل قطر این میله های مهاری میلگرد نمره 20 است؛ در حالی كه صفحه تنها فشار را تحمل می كند، بولت نقش عمده ای ندارد و تنها پایه را در محل خود ثابت نگه می دارد. نكته مهم هنگام نصب ستون بر روی صفحه تقسیم فشار این است كه حتماً انتهای ستون سنگ خورده و صاف باشد تا تمام نقاط مقطع ستون بر روی صفحه بیس پلیت بنشیند و عمل انتقال نیرو بخوبی انجام پذیرد. از آنجا كه علاوه بر فشار، لنگر نیز بر صفحه زیر ستونی وارد می شود، طول بولت باید به اندازه ای باشد كه كشش وارد شده را تحمل نماید كه این امر با محاسبه تعیین خواهد شد.
انواع اتصال ستون به شالوده :
جزییات اتصال ستون فلزی به شالوده بتنی به نیروی موجود در پای ستون بستگی دارد. در ستون با انتهای مفصلی فقط نیروی فشاری و برشی از ستون به شالوده منتقل می شوند. اگر بخواهیم لنگر خمشی را نیز به شالوده منتقل نماییم، در آن صورت، نیاز به طرح اتصال مناسب برای این كار خواهیم داشت كه اتصال گیردار خوانده می شود.
روش نصب پیچهای مهاری :
به طور كلی، دو روش برای نصب پیچهای مهاری وجود دارد :
الف) نصب پیچهای مهاری در موقع بتن ریزی شالوده ها : در این روش، پیچها را در محلهای تعیین شده قرار می دهند و موقیعت آنها را به وسیله مناسبی تثبیت می كنند؛ سپس اطرافشان را با بتن می پوشانند. روشهای گوناگونی برای تثبیت پیچهای مهاری در محل خود وجود دارد كه صورت زیر توضیح خواهیم داد :
روش اول : ابتدا بوسیله صفحه ای نازك مشابه با ورق كف ستونی كه شابلن یا الگو نامیده می شود. قسمت فوقانی بولت و قسمت پایین را بوسیله نبشی به یكدیگر می بندیم تا مجموعه ای بدون تغییر شكل به دست آید؛ آن گاه محورهای طولی و عرضی صفحه الگو را با مداد رنگی ( گچ و یا رنگ) مشخص می كنیم؛ سپس بوسیله ریسمان كار یا دوربین تیودولیت با میخهای كنترول محور كلی فونداسیون را در جهتهای طولی و عرضی به دست می آوریم و به كمك شخصی با تجربه در موقیعت مناسب آن قرار می دهیم. ( محور طولی و عرضی صفحه شابلن بر محور طولی و عرضی كلی فونداسیون منطبق می شود و در ارتفاع صحیح و به صورت كاملاً تراز نصب می گردد. ) سپس به وسیله قطعات آرماتور آن را به میلگردهای شبكه آرماتور فونداسیون یا به قطعات ورقی (كه در بتن قرارداده اند) جوش (منتاژ) داده می شود؛ به گونه ای كه هنگام بتن ریزی، صفحه از جای خود حركتی نداشته باشد. باید دقت داشته باشیم كه در موقع بتن ریزی، هوا در زیر صفحه شابلن، محبوس نشود. برای این منظور، معمولاً سوراخ بزرگی در وسط شابلن تعبیه می كنند كه وقتی بتن از اطراف زیر صفحه را پر می كند، هوا از راه سوراخ خارج گردد و با بیرون زدن بتن از وسط صفحه، از پر شدن كامل زیر آن اطمینان حاصلشود.
روش دوم : صفحه تقسیم فشار پیش از بتن ریزی پی به طور دقیق در محل خود قرار می گیرد و بوسیله آن بولت ها در جای خود ثابت می شوند. پس از بتن ریزی، صفحه را از جای خود خارج می كنند و در كارگاه به طور مستقیم به پای ستون متصل می نمایند و پس از نصب ستون به همراه صفحه مهره ها را محكم می بندند. در این حالت، هر صفحه ای باید كاملا علامت گذاری شود تا هنگام نصب اشتباهی رخ ندهد.
روش سوم : صفحه را قدری بالاتر از محل اصلی خود نگه می دارند تا محل میله های مهار به طور دقیق تعیین شود؛ سپس میله مهارها را ثابت می كنند و عمل بتن ریزی را انجام می دهند؛ در حالی كه صفحه هنوز در جای خود ثابت است. پس از پایان یافتن بتن ریزی صفحه را در تراز مورد نظر نگه می دارند. این عمل را می توان به وسیله مهره های فلزی در زیر صفحه ای كه میله مهارها از درون آنها عبور كرده اند با پیچاندن و تنظیم آنها تا تراز لازم انجام داد. سپس فاصله های بین دو صفحه و روی بتن پی با ملات ماسه شسته و سیمان به نسبت یك حجم سیمان به دو حجم ماسه كاملاً پر می گردد یا از ماسه سیمان نرم (گروت) استفاده می گردد.
ب) نصب پیچهای مهاری پس از بتن ریزی شالوده : در این روش، در محل پیچهای مهاری به وسیله قالب در داخل بتن فضای خالی ایجاد می كنند كه این قالب، جعبه نامیده می شود. میلگردی در بتن قرار می دهیم، پس از گرفتن و سخت شدن بتن شالوده، جعبه را از محل خود خارج می كنیم ؛ سپس پیچ مهاری را در محل خود درگیر با آرماتور قرار می دهیم و تنظیم می كنیم و اطراف آن را با بتن ریزدانه ( با حفظ اصول بتن ریزی) پر می كنیم. لازم به یادآوری است جعبه ای كه برای ایجاد فضای خالی لازم برای نصب پیچ مهاری به كار می رود، باید چنان طرح ریزی و ساخته شده باشد كه به سادگی و در حد امكان، بدون ضربه زدن، شكستن و خرد كردن از داخل بتن خارج شود. برای این منظور می توان از جعبه هایی كه قطعات آنها به صورت كام و زبانه متصل می شوند یا از جعبه های لولایی و سایر اقسام جعبه ها استفاده كرد. در مواردی كه از پیچهای مهاری با قلاب انتهایی و ركاب یا از پیچهای مهاری با انتهای كلنگی استفاده می شود. برای سزعت بخشیدن به كار، از جعبه های ساخته شده یا ورقهای فولادی كه در درون بتن باقی می مانند، استفاده می شود. باید توجه داشت كه این شیوه كار بیشتر برای فونداسیون ماشین آلات صنعتی در كارخانجات كاربرد دارند. لازم به ذكر است در بعضی مواقع برای اتصال كف ستون به شالوده، به جای پیچهای مهاری از میلگردها یا تسمه هایی استفاده می كنند كه به ورق كف ستون جوش داده می شوند كه به این صورت می باشد كه معمولاً در موقع بتن ریزی، مجموع ورق كف ستونها و مهارها را در شالوده كار می گذارند، پس از گرفتن و سخت شدن بتن، ستون را روی ورق كف ستون قرار می دهند و جوشكاری می كنند.
محافظت كف ستونها و پیچهای مهاری (مهره و حدیده):
كف ستون ها از جمله قطعات ساختمانی هستند كه اغلب در معرض اثر شدید رطوبت قرار دارند و باید به نحو مطلوب حفاظت شوند. در ساختمانهای معمولی و به طور كلی در ساختمانهایی كه پس از پایان یافتن كار اسكلت فلزی دیگر نیازی به بازدید و تنظیم كف ستونها نیست، اطراف كف ستون را با بتن پر می كنند و در صورتی كه قبل از بتن ریزی سطوح فولادی خوب تمیز شده و كا جوش یا زغال جوش برداشته شده باشد، بتن به فولاد می چسبد و آن را كاملاً محافظت می كند. در بعضی دیگر از ساختمانها، كف ستونها را نظیر سایر قطعات به وسیله رنگ محافظت می كنند. در ساختمانهای صنعتی كه امكان باز كردن و نصب مجدد آنها وجود دارد، با مواد قیری مخلوط با ماسه نرم از كف ستون ها حفاظت می شود؛ همچنین برای تمیز ماندن حدیدهای پیچهای مهاری و دوری از آسیب دیدگی باید قبل از بتن ریزی فونداسیون، قسمت حدیدها به وسیله پلاستیك یا گونی یا سیم مناسب بسته شده، پوشش مناسب صورت گیرد.
