كلیات
قبل از اقدام به پی سازی ساختمان باید اطمینان حاصل گردد كه در طرح و محاسبات نكات زیر رعایت شده باشد :
الف – نشست زمین بر اثر تغییر سطح ایستایی
ب – نشست زمین ناشی از حركت ولغزش كلی در زمینهای ناپایدار
پ – نشست ناشی از ناپایداری زمین بر اثر گود برداری خاكهای مجاور و حفر چاه.
ت – نشست ناشی از ارتعاشات احتمالی كه از تاسیسات خود ساختمان با ابنیه مجاور آن ممكن است ایجاد شود.
تعیین تاب فشاری زمین :
برای روشن كردن وضع زمین در عمق، باید چاه های آزمایشی ایجاد گردد این چاهها باید به عمق لازم و به تعداد كافی احداث گردد و تغییرات نوع خاك طبقات مختلف زمین بلافاصله مورد مطالعه قرار گیرد و نمونه های كافی جهت بررسی دقیق به آزمایشگاه فرستاده شود. برای بررسی و تعیین تاب فشاری زمین در مورد خاكهای چسبنده نمونه های دست نخورده جهت آزمایشگاه لازم تهیه می گردد و برای خاكهای غیر چسبنده آزمایشهای تعیین دانه بندی و تعیین وزن مخصوص خاك و آزمایش بوسیله دستگاه ضربه دار در مح لانجام می گیرد در حین گمانه زنی باید تعیین كرد كه آیا زمین محل ساختمان خاك دستی است یا طبیعی و تشخیص این امر حین عملیات خاكبرداری با مشاهده مواد متشكله جدا محل خاكبرداری و وجود سوراخها ومواد خارجی ( نظیر آجر، چوب، زباله و غیره ) مشخص می شود. به منظور تعیین تاب مجاز زمین می توان از تجربیات محلی مشروط بر آن كه كافی بوده باشد استفاده كرد. ابعاد پی ساختمانهای ساخته شده قرینه ای برای تعیین تاب مجاز زمین خواهد بود. هنگامی كه نتایج تجربی در دسترس نباشد و از طرف تعیین تاب مجاز زمین با توجه به اهمیت ساختمان مورد نیاز نباشد، می توان تاب مجاز را با تعیین نوع خاك توسط متخصص با استفاده از جدول شماره 2-19 ایران تعیین نمود. قراردادن پی ساختمان روی خاكریزهایی كه دارای مقدار قابل توجهی مواد رسی بوده ویا به خوبی متراكم نشده باشد صحیح نبوده و باید از آن خود داری كرد در صورتی كه پی سازی در این نوع زمین به عللی اجباری باشد، باید نوع و جنس زمین مورد مطالعه و آزمایش قرار گرفته و سپس نسبت به پی سازی متناسب با این نوع زمین اقدام گردد.
لغزش زمین :
از احداث ساختمان روی شیبهای ناپایدار و همچنین زمینهای كه دارای لغزش كلی می باشند باید خود داری نمود، زیرا جلوگیری از لغزش این نوع زمینها تقریبا غیر ممكن است و این گونه زمینها غالبا با مطالعات زمین شناسی قابل تشخیص می باشند.
چنانچه احداث ساختمان در اینگونه زمینه ضرورت داشته باشد باید تدابیری لازم پیش بینی شود تا حركات لفزشی زمین موجب بروز خرابی در ساختمان نگردد.
بتن و بتن آرمه
مصالح
سیمان
سیمان پرتلند مورد مصرف در بتن باید مطابق ویژگیهای استانداردهای زیر باشد :
الف – سیمان پرتلند، قسمت دوم تعیین و یژگیها، شماره 389 ایران.
ب – سیمان پرتلند، قسمت دوم تعیین نرمی، شماره 390 ایران.
پ – سیمان پرتلند قسمت سوم تعیین انبساط، شماره 391 ایران.
ت – سیمان پرتلند، قسمت چهارم تعیین زمان گیرش، شماره 392 ایران.
ث – سیمان پرتلند، قسمت پنجم تعیین تاب فشاری و تاب خمشی شماره 393 ایران.
ج سیمان پرتلند،قسمت سوم تعیین ییدارتاسیون، شماره 394 ایران
سیمان مصرفی باید فاسد نبوده ودركیسه های سالم و یا قمرنهای مخصوص سیمان تحویل و در سیلو و یا محلی محفوظ از بارندگی و رطوبت نگهداری شود. سیمانی كه بواسطه عدم دقت در نگهداری و یا هر علت دیگر فاسد شده باشد باید فورا از محوطه كارگاه خارج شود. مدت سفت شدن سیمان پرتلند خالص در شرایط متعارف جوی باید از 45 دقیقه زودتر و سفت شدن نهایی آن از 12 ساعت دیرتر نباشد در انبار كردن كیسه های سیمان باید مراقبت شود كه كیسه های سیمان طبقات تحتانی تحت فشار زیاد كیسه هایی كه روی آن قرار گرفته است واقع نشود در نقاط خشك قرار دادن كیسه ها روی یك دیگر نباید از رده ردیف و در نقاط مرطوب حداكثر از 4 ردیف بیشتر باشد. محل نگهداری سیمان باید كاملاً خشك باشد تا رطوبت به آن نفوذ ننماید.
شن و ماسه
شن و ماسه باید از سنگهای سخت مانند گرانیت، سیلیس و غیره، باشد. بكار بردن ماسه های شیستی یا آهكی سست ممنوع است. ویژگیهای شن و ماسه مصرفی باید مطابق با استاندارد های زیر باشد :
الف – استاندارد شن برای بتن وبتن مسلح شماره 302 ایران.
ب – استاندارد مصالح سنگی ریز دانه برای بتن و بتن مسلح شماره 300 ایران.
مصالح سنگی بتن را می توان از شن وماسه طبیعی و رود خانه ای تهیه نمود. به جز موارد زیر كه در آن صورت باید مصالح شكسته مصرف گردد :
در مواردی كه بكار بردن مصالح شكسته طبق نقشه و مشخصات و یا دستور دستگاه نظارت خواسته شده باشد.
هر گاه مصالح طبیعی و یا رودخانه ای طبق مشخصات نبود ه و یا مقاومت مورد نیاز را دارد.
در صورتی كه بتن از نوع مارك 350 و یا بالاتر باشد.
چنانچه مخلوط دانه بندی شده با ویژگیهای استاندارد مطابقت نكند ولی بتن ساخته شده با آن دارای مشخصات مورد لزوم از قبیل تاب، وزن مخصوص و غیره باشد، دستگاه نظارت می تواند با مصرف بتن مزبور موافقت نماید.
شن و ماسه باید تمیز بوده ودانه های آن پهن و نازك و یا دراز نباشد. مقامت سنگهایی كه باری تهیه شن وماسه شكسته مورد استفاده قرار می گیرند نباید دارای مقاومت فشار كمتر از 300 كیلوگرم بر سانیتمتر مربع باشد.
دانه بندی ماسه باید طبق اصول فنی باشد. ماسه ای كه برای كارهای بتن مسلح بكار می روند نود وپنج درصد آن باید از الك 76/4 میلیمتر عبور كند و تمام دانه های ماسه باید از سرندی كه قطر سوراخهای آن 5/9 میلیمتر است عبور نماید. دانه بندی ماسه برای بتن و بتن مسلح باید طبق جدول (4 -1-2 الف ) باشد.

جدول شماره ( 4-1-2 – الف )
اندازه الكهای استاندارد درصد رد شده از الكهای استاندارد
9500 میگرن
4760 میگرن
2380 میگرن
1190 میگرن
595 میگرن
297 میگرن
149 میگرن 100
95 تا 100
80 تا 100
50 تا 85
25 تا 60
10 تا 30
2تا 10

باقیمانده مصالح بین هر دو الك متوالی جدول فوق نباید بیش از 45 درصد وزن كل نمونه باشد.
حداكثر لای و ذرات ریز در ماسه نباید از مقادیر زیر تجاوز نماید :
الف – در ماسه طبیعی و یا ماسه بدست آمده از شن طبیعی 3% حجم
ب – در ماسه تهیه شده از سنگ شكسته 10% حجم
برای كنترل ارقام فوق باید آزمایش زیر در محل انجام گیرد :
در یك استوانه شیشه ای مدرج به گنجایش 200 سانتیمتر مكعب مقدار 100 سانتیمتر مكعب ماسه ریخته و سپس آب تمیز به آن اضافه كنید تا مجموع حجم 150 سانتیمتر مكعب برسد، بعد آنرا بشدت تكان داده و برای سه ساعت به حال خود باقی گذارید. پس از سه ساعت ارتفاع ذرات ریز كه بر روی ماسه ته نشین شده و بخوبی از آن متمایز است از روی درجات خوانده می شود و برحسب درصد ارتفاع ماسه در استوانه محاسبه می گردد درصد رس و لای ذرات ریز كه بدین ترتیب بدست می آید نباید از مقادیر مشخص شده در بالا تجاوز نماید.
مصرف شن و ماسه ای كه از خرد كردن سنگهای مرغوب و سخت در كارخانه بدست می آید مشروط بر آنكه ابعاد دانه های آنها در جدول دانه بندی فوق قرار گرفته باشند، نسبت به شن و ماسه طبیعی ارجحیت دارد.
شن وماسه بصورت حجمی و یا وزنی با پیمانه ها ویا ترازوهایی كه بدین منظور تهیه شده اند اندازه گیری می شوند. مقدار شن و ماسه مصرفی در بتن جدولی كه بعدا خواهد آمد مشخص شده است.
ابعاد شن مصرفی برای بتن باید طوری باشد كه 90 درصد دانه های آن بر روی الك 76/4 میلیمتری باقی بماند. دانه بندی شن نباید از حدود مشخص شده در جدول شماره ( 4-1-2- ب ) تجاوز نماید. اندازه الك طبق استاندارد شماره 295 ایران خواهد بود. انبار كردن شن و ماسه باید به نحوی باشد كه موارد خارجی و زیان آور به آنها نفوذ نكنند. مصالح سنگی باید بر حسب اندازه دانه ها تهیه و در محلهای مختلف انباشته شوند. مصالح درشت دانه ( شن ) باید حداقل در دو اندازه جداگانه تهیه و انباشته گردد. مصالحی كه دانه بندی آنها حدودا بین 76-4 تا 1/38 میلی متر است باید از مرز دانه های 05/19 میلیمتری و مصالحی كه دانه بندی آنها بین 76/4 تا 8/50 یا 5/64 میلیمتر است باید از مرز دانه های 4/25 میلیمتری به دو گروه تقسیم گردند.
آب
آب مصرفی بتن باید تمیز و عاری از روغن و اسید و قلیایی ها واملاح و مواد قندی و آلی و یا مواد دیگر یكه برای بتن و فولاد زیانبخش است، باشد. منبع تأمین آب باید به تایید دستگاه نظارت برسد. آب مورد مصرف باید در مخازنی نگهداری شوند كه از آلودگی با مواد مضر محافظت گردد :
حداكثر مقدار مواد خارجی موجود در آب بشرح زیر است :
الف – حداكثر مواد اسیدی موجود در آب باید به اندازه ای باشد كه 10 میلیمتر مكعب سود سوز آور سی نرمال بتواند یك سانتیمتر مكعب آب را خنثی كند.
ب - حداكثر مواد قلیایی موجود در آبباید به اندازه ای باشد كه 50 میلیمتر مكعب اسدی كلریدریك دسی نرمال بتواند یك سانتیمتر مكعب آب را خنثی كند.
پ – درصد مواد موجود در آب نباید از مقادیر زیر تجاوز كند :
مواد آلی – دو دهم در هزار
مواد معدنی – سه در هزار
مواد قلیایی – یك درهزار
سولفاتها – نیم در هزا ر
در حالتی كه كیفیت آب مصرفی مورد تردید باشد در صورتی می توان از آن استفاده نمود كه تاب فشاری بتن نمونه ساخته شده با این آب حداقل 90 درصد تاب فشاری بتن نمونه ساخته شده با آب مقطر باشد. بطور كلی مصرف آبهای آشامیدنی تصفیه شده برای ساختن بتن بلامانع است.